تفسیر آیات قرآن کریم – سوره فرقان – آیه23– کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَقَدمْنَا إِلَی مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاء مَّنثُورًا

و به سراغ هر عملی که [به عنوان خیرات ]کرده اند، می رویم و آنها را غباری پراکنده می سازیم.

1 ـ خداوند، تمامی اعمال و رفتار مجرمان و منکران معاد را، در روز رستاخیز محاسبه و رسیدگی خواهد کرد.

و قدمنا إلی ما عملوا من عمل فجعلنـه هباء منثورًا

فعل «قدمنا» در آیه شریفه ـ طبق نظر مفسران ـ به معنای «قصدنا» «عمدنا» (قصد آهنگ [کاری ]کردیم) است و مقصود از آن، پرداختن به حساب اعمال مجرمان و بررسی آنها می باشد.

2 ـ کفر و انکار معاد، موجب حبط و بی ثمر شدن عمل آدمی

و قال الذین لایرجون لقاءنا و قدمنا إلی ما عملوا من عمل فجعلنـه هباء منثورًا

«هباء» به معنای ذرات بسیار ریزی است که در حال عادی دیده نمی شود و تنها به وقت تابش نور آفتاب، از روزنه ای به داخل مکان تاریک مشاهده می گردد و «منثوراً» اسم مفعول از ماده «نثر» و به معنای پراکنده شده است. این تعبیر، حاکی از بی ارزش بودن اعمال مجرمان است که چون گرد و غبار پراکنده، هیچ ارزش و خاصیتی نداشته و حبط خواهد شد.

3 ـ سرنوشت هر کسی به روز رستاخیز، درگرو اعمال او خواهد بود.

و قدمنا إلی ما عملوا من عمل فجعلنـه هباء منثورًا

4 ـ ایمان، شرط ارزشمندی و اثر بخشی اعمال در روز رستاخیز

و قدمنا إلی ما عملوا من عمل فجعلنـه هباء منثورًا

ارزشها

ملاک ارزشها 4

انسان

فرجام اخروی انسان 3

ایمان

ارزش اخروی ایمان 4

خدا

حسابرسی خدا 1

سرنوشت

عوامل مؤثر در سرنوشت 3

عمل

آثار اخروی عمل 3; حسابرسی عمل 1; عوامل حبط عمل 2; ملاک ارزش عمل 4

قیامت

حسابرسی در قیامت 1

کفر

آثار کفر 2

گناهکاران

حسابرسی اخروی گناهکاران 1

معاد

آثار تکذیب معاد 2; حسابرسی مکذبان معاد