تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الشمس– آیه 2– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَالْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا

و قَسَم به ماه چون از پی آن درآید،

1 - سوگند خداوند، به ماه هنگام طلوع آن پس از غروب خورشید

و القمر إذا تلیها

«إذا» در «إذا تلیها»، سوگند به ماه را به حالت خاصی از آن اختصاص می دهد. در این موارد «إذا» را ظرف برای «کائنًا» به شمار می آورند که محذوف است و حال مقدره برای «القمر» به حساب می آید; اختصاص قسم به این زمان خاصّ، نشان برجسته تر بودن ارزش آن است. این زمان، شامل شب هایی می شود که پس از غروب خورشید، ماه تابان در آسمان مشاهده می شود.

2 - سوگند خداوند، به کره ماه در شب های وسط هر ماه

و القمر إذا تلیها

«تلوّ» (مصدر «تلی»)، به معنای از پی در آمدن است. در شب های چهاردهم و قبل و بعد آن، طلوع ماه در پی غروب خورشید است. بنابراین می توان گفت: مراد از «إذا تلاها»، فقط همان شب ها است.

3 - نور ماه، تابع نور خورشید است.*

و القمر إذا تلیها

جانشین بودن ماه برای خورشید و نه عکس آن، بیانگر فرع بودن نور ماه است.

4 - ماه و ظهورِ آن پس از غروب خورشید، دارای عظمتی درخور سوگند خداوند

و القمر إذا تلیها

5 - ماه و پیدایش آن پس از خورشید، از نعمت های خداوند برای انسان ها است.

و القمر إذا تلیها

سوگند، نشانه علاقه مخاطب به چیزی است که به آن سوگند یاد شده است.

خدا

نعمتهای خدا 5

خورشید

آثار نور خورشید 3; غروب خورشید 4

سوگند

سوگند به طلوع ماه(قمر) 1، 2، 4; سوگند به ماه(قمر) 4

قرآن

سوگندهای قرآن 1، 2، 4

ماه(قمر)

عظمت طلوع ماه(قمر) 4; عظمت ماه(قمر) 4; منشأ نور ماه(قمر) 3

نعمت

نعمت خورشید 5; نعمت ماه(قمر) 5