تفسیر آیات قرآن کریم – سوره ابراهیم – آیه ۴۳ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

مُهْطِعِینَ مُقْنِعِی رُءُوسهِمْ لاَ یَرْتَدُّ إِلَیْهِمْ طَرْفُهُمْ وَأَفْئِدَتُهُمْ هَوَاء

در حالی که با ترس [به سوی موقف حساب] شتابانند و سرهایشان را بالا گرفته اند و پلک هایشان به هم نمی خورد و دل هایشان خالی [و از وحشت فرو ریخته] است.

1- ستمگران، در قیامت، شتابان و با ترس و ذلت سر برافراشته و چشم دوخته، محشور خواهند شد.

و لاتحسبنّ الله غـفلاً عمّا یعمل الظـلمون ... مهطعین مقنعی رءوسهم

«اهطاع» به معنای حرکت سریع همراه با ترس است و «اقناع» به معنای سر برافراشتن و خیره شدن چشم به چیزی با حالت ذلت و خواری است (لسان العرب).

2- ستمگران بر اثر وحشت روز قیامت، از حرکت پلکهای چشم ناتوان و دلشان تهی از تدبیر و چاره جویی خواهد بود.

یعمل الظـلمون ... لایرتدّ إلیهم طرفهم و أفئدتهم هوآء

3- شدت وحشت و اضطراب و بهت زدگی غیر قابل توصیف ستمگران در قیامت

یعمل الظـلمون ... مهطعین مقنعی رءوسهم لایرتدّ إلیهم طرفهم و أفئدتهم هوآء

4- ظلم، گناهی بزرگ و نابخشودنی و موجب کیفر سخت الهی در قیامت است.

یعمل الظـلمون ... لیوم تشخص فیه الأبصـر . مهطعین مقنعی رءوسهم لایرتدّ إلیهم طرفهم و أفئدتهم هوآء

5- حضور انسان در قیامت با جسم و روح است.

لیوم تشخص فیه الأبصـر . مهطعین مقنعی رءوسهم لایرتدّ إلیهم طرفهم و أفئدتهم هوآء

ترس

مراتب ترس اخروی 3

ظالمان

آثار ترس اخروی ظالمان 2; ترس اخروی ظالمان 1، 3; حشر اخروی ظالمان 1; خیرگی چشم ظالمان 1، 2، 3; ذلت اخروی ظالمان 1; ظالمان در قیامت 1، 2، 3; عجز اخروی ظالمان 2; عجله اخروی ظالمان 1

ظلم

کیفر ظلم 4; گناه ظلم 4

عذاب

موجبات عذاب اخروی 4

قیامت

اهوال قیامت 1، 2، 3; خیرگی چشم در قیامت 1، 2، 3

کیفر

مراتب کیفر اخروی 4

گناه

گناه نابخشودنی 4؛ گناهان کبیره 4

معاد

معاد جسمانی 5; معاد روحانی 5