تفسیر آیات قرآن کریم – سوره أحزاب – آیه 26 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَأَنزَلَ الَّذینَ ظَاهَرُوهُم مِّنْ أَهْلِ الْکِتَاب مِن صَیَاصِیهِمْ وَقَذَفَ فِی قُلُوبهِمُ الرُّعْبَ فَرِیقًا تَقْتُلُونَ وَتَأْسرُونَ فَرِیقًا

و [خداوند] کسانی را از اهل کتاب که احزاب را پشتیبانی کردند از قلعه هایشان پایین آورد و ترس در دل هایشان افکند; گروهی را می کشتید و گروهی را اسیر می کردید.

 

1 - خداوند، یهود بنی قریظه را از قلعه های مستحکم خود بیرون کشید تا در دسترس مسلمانان مدینه قرار گیرند.

 

و أنزل الذین ظـهروهم من أهل الکتـب من صیاصیهم ...فریقًا تقتلون

«صیاصی» جمع «صیصیة» است و «صیصیة» به دژ و قلعه و هر آنچه را که بتوان در پناه آن خود را حفظ کرد، گفته می شود (مفردات راغب).

 

2 - توان مندی و شکست ناپذیری خداوند، یهودیان را از قلعه های مستحکم خویش، فرود آورد.

 

و کان اللّه قویًّا عزیزًا . و أنزل الذین ظـهروا من أهل الکتـب من صیاصیهم

 

3 - دل های یهودیان بنی قریظه، آکنده از ترس و وحشت از مسلمانان مدینه شده بود.

 

و قذف فی قلوبهم الرعب

«رعب» در لغت، بریدن و لاعلاج شدن ناشی از ترسی است که همه جان را فراگرفته است (مفردات راغب).

 

4 - یهود بنی قریظه، در غزوه احزاب، همْ پیمان مشرکان مکه بودند و از آنان پشتیبانی می کردند.

 

و أنزل الذین ظـهروهم من أهل الکتـب

مراد از «الذین ظاهروا» یهود بنی قریظه، و مرجع ضمیر «هم»، مشرکانی اند که سردمداری احزاب متحد علیه مسلمانان مدینه را بر عهده داشتند.

 

5 - یهود بنی قریظه، دژهای مستحکمی داشتند.

 

أهل الکتـب من صیاصیهم

 

6 - خداوند، بر دل های یهود بنی قریظه، ترس و وحشت افکند.

 

و قذف فی قلوبهم الرعب

 

7 - چیره شدن ترس بر یهود بنی قریظه، موجب شد که آنان، بدون هیچ گونه زحمتی از قلعه های مستحکم خارج شوند.*

 

و أنزل الذین ظـهروهم ... و قذف فی قلوبهم الرعب

ممکن است ـ چنان چه در کتاب های سیره و تاریخ آمده است ـ واقعیت امر، چنین باشد که بر یهودیان، ترس چیره شد و باعث گردید که آنها، از قلعه های مستحکم خود بیرون بیایند و به راحتی در دست رس سپاه مسلمانان قرار بگیرند. بنابراین، ذکر «أنزل» پیش از «قذف» ممکن است به خاطر اهمیت خارجی آن باشد.

 

8 - ترس، از جمله عوامل و پایه های رفتار آدمی است.

 

و أنزل الذین ظـهروهم من أهل الکتـب من صیاصیهم و قذف فی قلوبهم الرعب

 

9 - جایگاه ترس، قلب آدمی است.

 

و قذف فی قلوبهم الرعب

 

10 - گروهی از یهود بنی قریظه، به دست مسلمانان، به قتل رسیدند.

 

فریقًا تقتلون

 

11 - گروهی از یهود بنی قریظه، به اسارت سپاه مسلمانان در آمدند.

 

و تأسرون فریقًا

 

12 - چیره شدن ترس بر سپاه یهود بنی قریظه، باعث از بین رفتن توان رزمی آنان شد و به راحتی، به دست مسلمانان مدینه، شکست خوردند.

 

و قذف فی قلوبهم الرعب فریقًا تقتلون و تأسرون فریقًا

اسلام

تاریخ صدر اسلام 10

بنی قریظه

اخراج یهود بنی قریظه 1، 2، 7; اسارت یهود بنی قریظه 11; ترس یهود بنی قریظه 3، 6، 7، 12; شکست یهود بنی قریظه 12; قتل یهود بنی قریظه 10; قلعه های یهود بنی قریظه 1، 5، 7; معاهده یهود بنی قریظه 4; یهود بنی قریظه و مسلمانان 3

ترس

آثار ترس 7، 8، 12; جایگاه ترس 9

خدا

افعال خدا 1، 6; قدرت خدا 2

رفتار

پایه های رفتار 8

روان شناسی

روان شناسی عاطفی 8

غزوه احزاب

قصه غزوه احزاب 11; مشرکان مکه در غزوه احزاب 4; یهود بنی قریظه در غزوه احزاب 4

قدرت نظامی

عوامل تضعیف قدرت نظامی 12

قلب

نقش قلب 9

مشرکان مکه

معاهده مشرکان مکه 4