تفسیر آیات قرآن کریم – سوره هود – آیه ۱۶ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

أُوْلَـئِکَ الَّذینَ لَیْسَ لَهُمْ فِی الآخِرَةِ إِلاَّ النَّارُ وَحَبطَ مَا صَنَعُواْ فِیهَا وَبَاطِلٌ مَّا کَانُواْ یَعْمَلُونَ

اینان کسانی اند که در آخرت جز آتش بر ایشان نخواهد بود و آنچه در دنیا از اعمال نیک کردند ، نابود شده و آنچه [از سایر اعمال] انجام می دادند تباه است.

1ـ کافران دنیاطلب و دلبسته به جلوه های آن ، در آخرت بهره ای جز آتش دوزخ نخواهند داشت.

من کان یرید الحیـوة الدنیا و زینتها ... أُولـئک الذین لیس لهم فی الأخرة إلاّ النار

2ـ سعادت اخروی ، در گرو دل نبستن به دنیا و جاذبه های آن است.

من کان یرید الحیـوة الدنیا ... أُولـئک الذین لیس لهم فی الأخرة إلاّ النار

3ـ اعمال نیک دلبستگان به دنیا و زیباییهای آن ، در آخرت حبط شده و در پیشگاه خداوند ارزشی نخواهد داشت.

أُولـئک ... و حبط ما صنعوا فیها

ضمیر در «فیها» به «الحیاة الدنیا» برمی گردد و ظرف «حبط» ـ به قرینه «فی الأخرة» در فراز قبل ـ جهان آخرت است; یعنی: و حبط فی الأخرة ما صنعوا فی الدنیا. با توجه به معنای صنیعة (عمل خیر) به نظر می رسد، مراد از «ما صنعوا» اعمال نیک، همانند دستگیری از مستمندان و ... و مقصود از «ما کانوا یعملون» اعمال متعارف، همانند تجارت و ... باشد.

4ـ اعمال انسانها در دنیا ، اگر جنبه الهی نداشته باشد ، در سرای آخرت فاقد ارزش بوده و ثمربخش نخواهد بود.

أُولـئک ... بطل ما کانوا یعملون

5ـ «عن أمیرالمؤمنین(ع) انه قرأ «...أُولئک الذین لیس لهم فی الأخرة إلاّ النار ...» ثم قال: کیف أستطیع الصبر علی نار لو قذفت بشررة إلی الأرض لأحرقت نبتها؟...;(1)

از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده است که این آیه را قراءت کرد: «... أُولـئک الذین لیس لهم فی الأخرة إلاّ النار ...»، سپس فرمود: من چگونه می توانم صبر کنم بر آتشی که اگر جرقّه ای بر زمین افکند، روییدنیهای آن را می سوزاند؟ ...».

ارزشها:

ملاک ارزشها 4

جهنم:

عظمت آتش جهنم 5

جهنمیان: 1

دنیاطلبان:

بی ارزشی عمل پسندیده دنیاطلبان 3

دنیاطلبی:

آثار دنیاطلبی 1، 3

روایت: 5

زهد:

آثار زهد 2

سعادت:

زمینه سعادت اخروی 2

عمل:

ارزش اخروی عمل 4; عوامل حبط عمل 3

قیامت:

حبط عمل در قیامت 3

کافران:

کافران در جهنم 1; کافران دنیاطلب 1

نیت:

آثار نیت 4

پی نوشت ها :

1. أمالی صدوق، ص 496، ح 7، مجلس 90; بحارالأنوار، ج 40، ص 346، ح 29.