خاطرات روزانه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی؛ سال1371؛ کتاب رونق سازندگی

جمعه 18 اردیبهشت 1371 | 5 ذیقعده 1412 / / 8 می 1992

بعد از نماز صبح کارهای مانده را انجام دادم که برای سفر به ترکمنستان، کار عقب‌مانده نداشته باشم. نزدیک ساعت هشت صبح، دکتر ولایتی، [وزیر امور خارجه] آمد و گزارش کار کارشناسان را داد. دیشب تا ساعت سه‌ونیم بامداد مذاکره کرده و نتوانسته‌اند به نتیجه نهایی برسند.

ساعت هشت و ربع، دو هیأت رسیدند. با ساعتی مذاکره، به نتیجه رسیدیم و روی متن توافق شد. نکته‌های مهم حصول آتش بس یک هفته، سفر فرستاده ویژه ایران در هفته آینده و رفع محاصره از ارمنستان به‌جز در مورد کالاهای نظامی و کیفیت مذاکره با نمایندگان قره‌باغ است.

در مراسم رسمی و علنی، سه نفری متن سند را امضا کردیم. بعد از مصاحبه‌های کوتاهی عازم فرودگاه شدیم. برخلاف میهمان‌های قبلی، در مسیر با میهمانان نمی‌رفتم، چون اگر بخواهم با هر دو بروم، خیلی وقت‌گیر است.

قبل از هر دو به فرودگاه [مهرآباد] رسیدم. اول میهمانان آذری را پس از مصاحبه[1] بدرقه کردم. سپس میهمانان ارمنی را که به اصفهان می‌رفتند. ارامنه را به تماشای موزه فرش فرستادیم تا فرصتی برای انجام برنامه‌های مراسم به‌دست آید.

قبل از امضای توافق نامه، نخست‌وزیر آذربایجان از باکو تلفن کرده و با آقای نهاوندیان، سفیرمان صحبت کرده و خبر داده بود که امروز صبح، ارامنه از چند جناح به شهر شوشا حمله کرده‌اند و پیش می‌روند. خواسته بود که من به ارامنه بگویم تا جلوی آنها را بگیرند.

در فرودگاه، خبر را به محمداوف دادند. قول دادم برای توقف درگیری به سرعت اقدام کنم. سپس مسأله را با ارامنه در میان گذاشتم؛ کمی شرمنده شدند و گفتند احتمالاً شروع از طرف آذری‌ها بوده است و اظهار بی‌اطلاعی کردند. فوراً با ایروان تلفنی صحبت کردند و درخواست توقف جنگ را نمودند. اصل درگیری تأیید شد، ولی نه به آن وسعت؛ نکته مهم تعجب و تحسین آنها از صبر و حوصله من بود که ساعت‌ها مذکرات خسته کننده را تحمل کردم و نظرات متضاد را به هم نزدیک نمودم.

در بین مذاکرات، با استفاده از فرصت، برای رأی دادن در انتخابات مرحله دوم مجلس تهران، به حسینیه امام خمینی (ره) رفتم. پس از بدرقه میهمانان به خانه آمدم.

عصر تلفنی از وزیر کشور وضع برگزاری انتخابات را پرسیدم. گفت آرام و منظم برگزار می‌شود و شرکت مردم هم بیش از حد انتظار است؛ گرچه به اندازه مرحله اول نیست. ضمناً به نظرش آمده که مثل مرحله اول، بیشتر آرا از جامعه روحانیت مبارز است و مجمع روحانیون مبارز، احتمالاً از مرحله اول هم وضع بدتری دارند. با ظاهر شدن [عبدالرحمان] نبی‌اوف در تلویزیون تاجیکستان، شایعه فرار او تکذیب شد.