تفسیر آیات قرآن کریم – سوره قصص – آیه 46 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
وَمَا کُنتَ بجَانِب الطُّورِ إِذْ نَادَیْنَا وَلَکِن رَّحْمَةً مِّن رَّبِّکَ لِتُنذرَ قَوْمًا مَّا أَتَاهُم مِّن نَّذیرٍ مِّن قَبْلِکَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ
و زمانی که [موسی را] ندا کردیم، تو در کنار طور نبودی ولی به خاطر رحمتی از پروردگارت [داستان موسی را به تو وحی کردیم] تا به مردمی که پیش از تو اخطار کننده ای برایشان نیامده بود، اخطار کنی باشد که هشیار شوند.
1 - مکالمه خداوند با موسی(ع) در وادی طور
و ما کنت بجانب الطور إذ نادینا
2 - اطلاعات دقیق پیامبر(ص) از جریان بعثت موسی(ع) و سخن گفتن خداوند با وی در طور ـ با این که خود در آن جا حضور نداشت ـ گواهی است روشن بر رسالت الهی آن حضرت.
و ما کنت بجانب الطور إذ نادینا
3 - بعثت پیامبر(ص) و نزول قرآن بر آن حضرت، جلوه رحمت و مقتضای ربوبیت خداوند بر خلق
و لـکن رحمة من ربّک
4 - پیامبر(ص)، برخوردار از لطف و رحمت ویژه خداوند
و لـکن رحمة من ربّک
نکره آمدن «رحمة» نشانگر ویژه بودن آن است.
5 - انذار مردم از هدف های اساسی بعثت پیامبر(ص)
لتنذر قومًا ما أتیهم من نذیر من قبلک
6 - انذار مردم، وظیفه اساسی پیامبران
ما أتیهم من نذیر من قبلک
7 - انذار خلق از سوی پیامبران، جلوه رحمت خدا بر آنان
و لـکن رحمة من ربّک لتنذر قومًا ما أتیهم من نذیر من قبلک
8 - رسول خدا(ص)، نخستین پیامبر مبعوث شده در سرزمین مکه
لتنذر قومًا ما أتیهم من نذیر من قبلک
مراد از «قوماً» مردم سرزمین مکه است و «ما» در «ما أتاهم» نافیه می باشد; یعنی، مردمی که پیش از تو برای آنان هشدار دهنده ای مبعوث نشده است.
9 - بی بهره بودن مردم سرزمین مکه از تعلیمات آسمانی، عامل عقب ماندگی آنان و فراگیر شدن غفلت و بی خبری در میان آنها
لتنذر قومًا ما أتیهم من نذیر من قبلک لعلّهم یتذکّرون
10 - انذار و بیم دهی، زمینه ساز زدایش غفلت ها و بیدار شدن مردم
لتنذر قومًا ... لعلّهم یتذکّرون
11 - قرآن، کتابی انذارگر و بیم دهنده
لتنذر قومًا
روشن است که پیامبر(ص) با تلاوت وحی الهی (قرآن) به انذار مردم می پرداخت. بنابراین «لتنذر قوماً» به تقدیر «بالقرآن» می باشد.
12 - انس با قرآن و تعلیمات آسمانی آن، مایه بیداری و دور ماندن از غفلت و بی خبری
لتنذر قومًا ... لعلّهم یتذکّرون
انبیا
انذارهای انبیا 6، 7; تاریخ انبیا 8; رسالت انبیا 6
انذار
آثار انذار 10
تنبه
عوامل تنبه 12
خدا
آثار ربوبیت خدا 3; گفتگوی خدا با محمد(ص) 2; گفتگوی خدا با موسی(ع) 1; نشانه های رحمت خدا 3، 7
دین
محرومیت از دین 9
رحمت خاص
مشمولان رحمت خاص 4
سرزمینها
اولین نبی سرزمین مکه 8
غفلت
موانع غفلت 10
قرآن
آثار انس با قرآن 12; انذارهای قرآن 11; رحمت قرآن 3; ویژگیهای قرآن 11; هدایتگری قرآن 12
لطف خدا
مشمولان لطف خدا 4
محمد(ص)
انذارهای محمد(ص) 5; دلایل نبوت محمد(ص) 2; رحمت محمد(ص) 3; فضایل محمد(ص) 4، 8; فلسفه بعثت محمد(ص) 5; محمد(ص) و بعثت موسی(ع) 2
مکه
تاریخ مکه 9; عوامل عقب ماندگی اهل مکه 9; عوامل غفلت اهل مکه 9; محرومیت اهل مکه 9
موسی(ع)
موسی(ع) در کوه طور 1