تفسیر آیات قرآن کریم – سوره فرقان– آیه 75– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

أُوْلَئِکَ یُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بمَا صَبَرُوا وَیُلَقَّوْنَ فِیهَا تَحِیَّةً وَسَلَامًا

به اینان (بندگان رحمان) به سبب صبری که کردند غرفه [بهشتی] سزا داده می شود و در آن جا با تحیّت و سلامی [گرم] روبه رو می شوند.

 

1 ـ بناهای برافراشته و درجات عالی در بهشت، پاداش بندگان خدا (عباد الرحمان) است.

 

و عباد الرحمـن ... أُولـئک یجزون الغرفة

برداشت فوق با توجه به دو نکته است: 1ـ «أُولـئک» اشاره به «عبادالرحمان» است. 2ـ «غرفة» به معنای بنای مرتفع و برافراشته است. در آیه شریفه نیز می تواند هم در معنای لغوی خود به کار رفته باشد و هم می تواند منزلت و مقام رفیع مقصود باشد.

 

2 ـ صبر و شکیبایی بندگان خالص خدا، عامل برخوردار شدن آنان از بناها و درجات عالی بهشت است.

 

أُولـئک یجزون الغرفة بما صبروا

گفتنی است «با» در «بما» برای سببیت است.

 

3 ـ صبر و شکیبایی بندگان خالص خدا، در انجام تکالیف الهی چون فروتنی،  شب زنده داری، حلم، ترس ازقیامت، توبه، عفو کریمانه، پذیرش حق و دعا و نیایش، سبب برخوردار شدن آنان از نعمت ها و درجات عالی بهشت

 

الذین یمشون علی الأرض هونًا ... و الذین یقولون ربّنا... أُولـئک یجزون الغرفة بما صبروا

متعلق و موارد صبر هر چند در آیه شریفه ذکر نشده است، ولی مقصود از آن ـ به قرینه آیات گذشته که در بیان تکالیف بندگان خالص و محرماتی است که آنان می بایست ترک می کردند ـ مجموعه مسائلی است که خداوند به انجام آنها امر کرده و یا از انجام آنها باز داشته است; زیرا انجام چنین تکالیفی و یا ترک محرمات الهی، صبر و شکیبایی در برابر هوای نفس را نیازمند است.

 

4 ـ صبر و شکیبایی بندگان خالص خدا در ترک محرمات الهی چون اسراف و یا تنگ گیری، شرک، زنا، آدم کشی و سخن باطل، عامل برخوردار شدن آنان از نعمت ها و درجات عالی بهشت

 

و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا ... و لایزنون ... و الذین لایشهدون الزور ... أُولـئک یجزون الغرفة بما صبروا

 

5 ـ صبر و شکیبایی در انجام تکالیف و ترک محرمات الهی، عامل بهره مندی از نعمت ها و درجات عالی بهشت

 

الذین یمشون علی الأرض هونًا... و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا ... و الذین لایشهدون الزور ... أُولـئک یجزون الغرفة بما صبروا

 

6 ـ صبر و شکیبایی، رمز سعادت و دارای جایگاهی ویژه در میان مجموعه ارزش های الهی

 

الذین یمشون علی الأرض هونًا ... و الذین لایشهدون الزور ... أُولـئک یجزون الغرفة بما صبروا

برداشت فوق از آن جا است که خداوند پس از برشمردن بیش از ده صفت ارزشمند برای عبادالرحمان، هیچ کدام آنها را سبب برخوردار شدن ایشان از نعمت های بهشت جاودان نمی داند و بلکه صبر و شکیبایی را علت آن می داند.

 

7 ـ قرار گرفتن در زمره بندگان خالص خدا (عبادالرحمان) و همچون آنان به مرتبه عالی کمال و رشد رسیدن، کاری دشوار و نیازمند صبر و شکیبایی است.

 

و عباد الرحمـن الذین یمشون علی الأرض هونًا... أُولـئک یجزون الغرفة بما صبروا

 

8 ـ فروتنی، شب زنده داری، حلم، توبه، عفو کریمانه، پذیرش حق، دوری از اسراف، تنگ گیری، شرک، زنا، آدم کشی و سخن باطل، امری دشوار و مقتضی صبر و شکیبایی

 

و عباد الرحمـن الذین یمشون علی الأرض هونًا ... و الذین لایشهدون الزور ... أُولـئک یجزون الغرفة بما صبروا

 

9 ـ بندگان خالص خدا(عبادالرحمان) دارای منزلت و مقامی بس رفیع در پیشگاه خداوند

 

و عباد الرحمـن ... أُولـئک یجزون الغرفة بما صبروا

«أُولـئک» برای اشاره به بعید به کار می رود و در آیه شریفه برای بیان رفعت معنوی است.

 

10 ـ بندگان خالص خدا، در بهشت با درود و سلام روبه رو خواهند شد.

 

و یلقّون فیها تحیّة و سلـمًا

 

11 ـ درود و سلام، سخن اهل بهشت به هنگام روبه رو شدن با یکدیگر

 

و یلقّون فیها تحیّة و سلـمًا

برداشت فوق، بر این اساس استوار است که گوینده درود و سلام به یکدیگر خود اهل بهشت باشند.

ارزشها 6

اسراف

آثار اجتناب از اسراف 4; سختی اجتناب از اسراف 8; صبر در اجتناب از اسراف 8

باطل

آثاراعراض از باطل 4

بندگان خدا

آثار تواضع بندگان خدا 3; آثار توبه بندگان خدا 3; آثار تهجد بندگان خدا 3; آثار حق پذیری بندگان خدا 3; آثار حلم بندگان خدا3; آثار دعای بندگان خدا 3; آثار صبر بندگان خدا 2، 3، 4; آثار عفو بندگان خدا 3; بندگان خدا دربهشت 1، 3 ، 10; پاداش اخروی بندگان خدا 1; روش برخورد با بندگان خدا 10; سلام بندگان خدا 10; مقامات اخروی بندگان خدا 10; مقامات بندگان خدا 9

بهشت

درجات بهشت 1، 2، 5; کاخهای بهشت 1، 2; موجبات بهشت 3، 4، 5; نعمتهای بهشت 2

بهشتیان

روش برخورد بهشتیان 11; سلام بهشتیان 11

تکلیف

آثار صبر در تکلیف 5

تواضع

سختی تواضع 8; صبر در تواضع 8

توبه

سختی توبه 8; صبر در توبه 8

تهجد

سختی تهجد 8; صبر در تهجد 8

حق

سختی حق پذیری 8; صبر در حق پذیری 8

حلم

سختی حلم 8; صبر در حلم 8

زنا

آثار اجتناب از زنا 4; صبر در اجتناب از زنا 8

سختگیری

آثار اجتناب از سختگیری 4

سخن

سختی اجتناب ازسخن باطل 8; صبر در اجتناب از سخن باطل 8

سعادت

عوامل سعادت 6

شرک

آثار اجتناب از شرک 4; سختی اجتناب از شرک 8; صبر در اجتناب از شرک 8

صبر

آثار صبر 2; ارزش صبر 6

عبودیت

سختی عبودیت 7

عفو

سختی عفو 8; صبر در عفو 8

قتل

آثار اجتناب از قتل 4; سختی اجتناب از قتل 8

محرمات

آثار اجتناب از محرمات 4، 5

نعمت

موجبات نعمت 3، 4، 5