تفسیر آیات قرآن کریم – سوره النازعات– آیه 46– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَهَا لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا عَشیَّةً أَوْ ضُحَاهَا

روزی که قیامت را ببینند، چنانند که گویی جز شامگاهی یا چاشتگاه آن را درنگ نکرده اند.

1 - فاصله ولادت تا قیامت ـ در دیدگاه اهل محشر ـ فاصله ای ناچیز و همسان با عصر یک روز و یا وقت چاشت آن

کأنّهم ... لم یلبثوا إلاّ عشیّة أو ضحـها

مراد از «لَبْث» در «لم یلبثوا»، درنگی است که در دنیا و برزخ رخ می دهد. این زمان گرچه زیاد باشد، در مقایسه با آنچه انسان پس از حشر با آن مواجه خواهد شد، اندک است. برای «عشیّة» معانی متفاوتی ذکر شده است; از قبیل: «ظهر تا غروب»، «آخر روز» و «ظهر تا صبح فردا» (مصباح). «ضحی»; یعنی، گسترش نور خورشید و پهناور شدن روز (مفردات راغب). اضافه «ضحی» به «عشیّة»، برای بیان این نکته است که مقدار صبح یا عصر از یک روز مراد است.

2 - فاصله قیامت و دنیا ـ هرچند طولانی باشد ـ در برابر عظمت حوادث قیامت ناچیز و بسان گذشت نیمروز از عمر دنیا است.

کأنّهم ... لم یلبثوا إلاّ عشیّة أو ضحیها

مفاد «یرونها» ممکن است در ناچیز دیدن دوران گذشته، دخیل باشد; یعنی، دیدن قیامت و رخدادهای آن، این ذهنیت را در انسان ایجاد می کند که فاصله طولانی دنیا و برزخ، در نظر او اندک آید.

3 - صحنه قیامت، آشکار و مکشوف در برابر دیدگان تمام انسان ها

کأنّهم یوم یرونها

4 - توجه به نزدیک بودن قیامت و اندک بودن فاصله آن با زندگانی دنیا، افزایش دهنده ترس و نگرانی درباره گرفتاری های آن*

إنّما أنت منذر من یخشیها . کأنّهم یوم یرونها لم یلبثوا إلاّعشیّة أو ضحیها

ترس

عوامل ترس از قیامت 4

تشبیهات قرآن

تشبیه به صبح 1، 2; تشبیه به عصر 1، 2; تشبیه مدت دنیا 1، 2; تشبیه مدت عالم برزخ 1، 2

دنیا

کوتاهی دنیا 1

ذکر

آثار ذکر نزدیکی قیامت 4

عالم برزخ

کمی مدت عالم برزخ 1

قرآن

تشبیهات قرآن 1، 2

قیامت

رؤیت حوادث قیامت 3; ظهور حقایق در قیامت 3; عظمت قیامت 2