تفسیر آیات قرآن کریم- سوره المعارج – آیه 36 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَمَالِ الَّذینَ کَفَرُوا قِبَلَکَ مُهْطِعِینَ

پس کافران را چه شده است که با گردن های کشیده به سوی تو می شتابند;

1 - تجمّع سریع و شتابزده کافران در اطراف پیامبر(ص)، به هنگام تلاوت وحی برای مردم

فمالِ الذین کفروا قبلک مهطعین

«اهطاع» (مصدر «مهطعین») به معنای گردن کشیدن و به سرعت راه رفتن و نیز به معنای گردن کشیدن برای خبر گرفتن آمده است.

2 - سرزنش خداوند از کافران، به سبب تجمّع شتاب آلودشان برای استماع قرآن; به رغم کفرورزی آنان نسبت به آن

فمالِ الذین کفروا قبلک مهطعین

«ما» در «فمالِ»، اسم استفهام و برای توبیخ است.

3 - قرآن و کلام الهی، دارای جاذبه بسیار; حتی برای کافران لجوج و حق ناپذیر

فمالِ الذین کفروا قبلک مهطعین

4 - «عن أمیرالمؤمنین(ع) ... و قد ذَکَرَ المنافقین و مازال رسول اللّه(ص) یتألّفهم و یُقرّبهم و یُجْلِسُهُم عن یمینه و عن شماله حتّی أَذنَ اللّهُ عزّوجلّ له فی إبعادهم ... بقوله «فمالِ الذین کفروا قبلک مهطعین عن الیمین و عن الشمال عزین...»;(1)

امیرالمؤمنین(ع) در ضمن سخنانی که درباره منافقان داشت فرمود: ... رسول خدا(ص) پیوسته با آنان مدارا و الفت با ایشان را تحمل می کرد و آنان را به خود نزدیک می کرد و آنها را در راست و چپ خود می نشاند تا آن که خدای عزّوجلّ به آن حضرت اذن داد که آنان را از خود دور نماید...; با گفته خود که فرمود: (فمالِ الذین کفروا قبلک مهطعین...)».

اسلام

تاریخ صدر اسلام 1

تبری

تبری از کافران 4

حق

حق ناپذیران و قرآن 3

خدا

سرزنشهای خدا 2

روایت 4

قرآن

جذابیت قرآن 3

کافران

استماع قرآن کافران 2; تجمع کافران 1، 2; سرزنش کافران 2; کافران و قرآن 3

محمد(ص)

تلاوت قرآن محمد(ص) 1

پی نوشت ها :

1. نورالثقلین، ج 5، ص 420، ح 40.