تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الرحمن – آیه 45 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَبأَیِّ آلَاء رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ

پس کدام یک از نعمت های پروردگارتان را انکار می کنید؟

1 - وجود عناصر کافر و تکذیب گر در میان جن، همانند آدمیان

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

تثنیه آمدن «کما» و «تکذّبان»، به خاطر توجه خطاب به جن و انس است.

2 - توبیخ کافران و تکذیب گران جن و انس، به خاطر بی توجهی و نادیده انگاشتن نعمت های خداوند

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

3 - توجه به سختی های دوزخ و حیرت و ناآرامی مداوم دوزخیان، بازدارنده خلق از کفر و تکذیب

یطوفون بینها و بین حمیم ءان . فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

برداشت یاد شده از آن جا است که خداوند در آیه قبل، سختی های دوزخ را به خلق یادآور شده و در این آیه، حیثیت ربوبیت و رشد دهی خویش را مطرح ساخته است.

4 - توجه به نعمت های گسترده الهی، زمینه ساز شناخت پروردگار جهان

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

خداوند، با پرسش بالا در حقیقت خلق را به تأمل و توجه به نعمت ها فراخوانده است; تا آنان از این رهگذر به پروردگار جهان و شناخت او راه یابند.

5 - خداوند، خواهان توجه و اذعان خلق به الهی بودن نعمت ها

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

اقرار

اهمیت اقرار به نعمتهای خدا 5

جن

تشابه جن با انسان 1; جنیان کافر 1; جنیان مکذب 1; سرزنش جنیان کافر 2

خدا

توصیه های خدا 5; زمینه خدا شناسی 4; سرزنشهای خدا2

ذکر

آثار ذکر جهنم 3; آثار ذکر حیرت جهنمیان 3; آثار ذکرنعمت 4; اهمیت ذکر منشأ نعمت 5

غفلت

غفلت از نعمتهای خدا 2

کافران

سرزنش کافران 2

کفر

موانع کفر 3