تفسیر آیات قرآن کریم – سوره یونس – آیه ۲۸ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَیَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِیعًا ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذینَ أَشْرَکُواْ مَکَانَکُمْ أَنتُمْ وَشُرَکَآؤُکُمْ فَزَیَّلْنَا بَیْنَهُمْ وَقَالَ شُرَکَآؤُهُم مَّا کُنتُمْ إِیَّانَا تَعْبُدُونَ

و روزی که همگی آنان را محشور می کنیم آنگاه به آنان که شرک ورزیده اند می گوئیم: شما و شریکانتان در جای خود بایستید پس میانشان جدائی می افکنیم و شریکانشان گویند: شما ما را پرستش نمی کردید.

1 ـ مشرکان، مردمانی بد کردارند.

و الذین کسبوا السیئات ... و یوم نحشرهم

ضمیر «هم» در «نحشرهم» به «الذین احسنوا» و «الذین کسبوا السیئات» برمی گردد. جمله «ثم نقول للذین أشرکوا ... » قرینه است بر اینکه مشرکان یکی از مصداقهای مورد نظر در جمله «الذین کسبوا السیئات ... » می باشد.

2 ـ به یاد سپردن روز محشر و دشواریهای آن، توصیه ای است به اهل ایمان.

و یوم نحشرهم

برداشت فوق مبتنی بر این است که «یوم» مفعول به برای فعل مقدر (اذکروا) باشد.

3 ـ قیامت، روز حشر و گردآوری تمامی انسانها (نیکان و بدان، و مؤمنان و مشرکان)

للذین أحسنوا ... و الذین کسبوا السیئات ... و یوم نحشرهم جمیعاً

ضمیر «هم» در «نحشرهم» به هر دو دسته نیکان و بدان برمی گردد.

4 ـ توقیف و بازداشت مشرکان و جدا کردن آنان از دیگران برای بازجویی و محاکمه در قیامت

و یوم نحشرهم جمیعاً ثم نقول للذین أشرکوا مکانکم أنتم و شرکاؤکم فزیلنا بینهم ... ما کنتم إیانا تعبدون

برداشت فوق بر این پایه است که ضمیر «بینهم» به عموم کسانی که در عرصه محشر جمع شده اند (نیکان و بدان، و مؤمنان و مشرکان) برگردد ; یعنی، پس از حشرِ جمیع خلایق در محشر، به مشرکان فرمان ایست خواهیم داد و آن گاه میان آنان و دیگران جدایی خواهیم افکند.

5 ـ حشر مشرکان در قیامت، به همراه معبودهای مورد پرستش آنان خواهد بود.

ثم نقول للذین أشرکوا مکانکم أنتم و شرکاؤکم

6 ـ قیامت، عرصه داوری خدا میان انسانها

و یوم نحشرهم جمیعاً ثم نقول للذین أشرکوا مکانکم أنتم و شرکاؤکم فزیلنا بینهم

7 ـ خداوند، پس از توقیف مشرکان و معبودهایشان در عرصه محشر، نخست آنان را از هم جدا کرده و سپس به بازجویی و محاکمه آنان خواهد پرداخت.

ثم نقول للذین أشرکوا مکانکم أنتم و شرکاؤکم فزیلنا بینهم ... ما کنتم إیانا تعبدون

برداشت فوق بر این اساس است که ضمیر «بینهم» به اهل شرک و معبودهایشان بازگردد. گفتنی است که «تزییل» (مصدر زیلنا) به معنای دور کردن دو چیز از یکدیگر و جدایی افکندن میان آن دو است.

8 ـ معبودها (بتها) در قیامت، از مورد پرستش واقع شدن خود اظهار بی اطلاعی کرده و آن را انکار خواهند کرد.

و یوم نحشرهم جمیعاً ... و قال شرکاؤهم ما کنتم إیانا تعبدون

9 ـ بتهای مورد پرستش اهل شرک در آخرت، دارای شعور و توانا بر نطق

و یوم نحشرهم جمیعاً ... و قال شرکاؤهم ما کنتم إیانا تعبدون

10 ـ بتها، در قیامت با مشرکان سخن خواهند گفت.

ثم نقول للذین أشرکوا ... قال شرکاؤهم ما کنتم إیانا تعبدون

انسان:

حشر انسان ها 3

بتها:

بتها در قیامت 8، 10 ; تکلم بتها با مشرکان 10 ; تکلم بتها در قیامت 9 ; شعور بتها در قیامت 9

خدا:

خدا توصیه های خدا 2 ; قضاوت خدا 6

ذکر:

اهمیّت ذکر قیامت 2

قیامت:

حشر در قیامت 3 ; قضاوت در قیامت 6 ; ویژگیهای قیامت 3، 6، 9

گناهکاران: 1

مؤمنان:

توصیه به مؤمنان 2

مشرکان:

بازجویی اخروی مشرکان 4، 7 ; بتهای مشرکان در قیامت 9 ; حشر مشرکان 5 ; عمل ناپسند مشرکان 1 ; محاکمه اخروی مشرکان 4، 7 ; مشرکان در قیامت 5، 7 ; مشرکان و معبودان باطل 5 ; ویژگیهای مشرکان 1

معبودان باطل:

حشر معبودان باطل 5 ; معبودان باطل در قیامت 5