تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نحل – آیه ۱۵ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَأَلْقَی فِی الأَرْضِ رَوَاسیَ أَن تَمِیدَ بکُمْ وَأَنْهَارًا وَسُبُلاً لَّعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ

و در زمین کوه هایی استوار پی افکند تا شما را نلرزاند و رودها و راه هایی را [پدید آورد] شاید شما هدایت شوید.

1- خداوند، کوهها را ثابت و استوار در زمین قرار داده است تا آن را چونان بستری آرام برای انسان مهیا سازد.

و ألقی فی الأرض روسی أن تمیدبکم

«رواسی» (جمع راسیة) از ماده «رسو» بوده و به معنای ثبوت و استواری است و مراد از آن کوههاست که به خاطر وصف غالبشان به این نام، نام گذاری شده اند و «القاء» وقتی با «فی» همراه باشد به معنای قرار دادن است.

2- کوهها، از جنبشها و لرزشهای زمین جلوگیری می کند.

و ألقی فی الأرض روسی أن تمیدبکم

«مید» در لغت اضطراب و لغزش چیزهای بزرگ را گویند و چون این آیه در مقام بیان نعمتهای خداست و اضطراب و لرزش زمین نعمت نیست، معلوم می شود که «أن تمیدبکم» در اصل «لأن لاتمیدبکم» یا «کراهیة أن تمیدبکم» بوده است; یعنی، کوهها را در زمین قرار داد تا زمین شما را نلرزاند.

3- زمین بدون وجود کوهها، دارای جنبش و لرزش بوده و برای زندگی انسان مناسب نیست.

و ألقی فی الأرض روسی أن تمیدبکم

4- نهرهای آب و راههای زمین، برای استفاده انسانها آفریده شده است.

و ألقی فی الأرض ... و أنهـرًا و سبلاً لعلّکم تهتدون

5- آفرینش نهرها و راههای طبیعی، علامتهایی است برای راهیابی آدمیان

أنهـرًا و سبلاً لعلّکم تهتدون . و علـمـت

احتمال دارد مراد از «لعلّکم تهتدون» به قرینه بیان منافع کوهها و نیز «علامات» در آیه بعدی، راهیابی باشد.

6- پستی و بلندیهای زمین، دارای منافعی حیاتی و در خدمت بشر

و ألقی فی الأرض روسی أن تمیدبکم و أنهـرًا و سبلاً لعلّکم تهتدون

7- غرض از خلقت کوهها، نهرها و راهها هدایت انسانها است.

و ألقی فی الأرض روسی ... و أنهـرًا و سبلاً لعلّکم تهتدون

برداشت مذکور، بنابراین نکته است که مراد از «تهتدون» هدایت معنوی باشد.

8- کوهها، نهرها و راهها، از نعمتهای الهی است.

و ألقی فی الأرض روسی أن تمیدبکم و أنهـرًا و سبلاً لعلّکم تهتدون

انسان

اهمیت هدایت انسان ها 7; فضایل انسان 1

خدا

افعال خدا 1; نعمتهای خدا 8

راهها

استفاده از راهها 4; فلسفه خلقت راهها 4، 5، 7

راهیابی

ابزار راهیابی 5

زمین

عوامل آرامش زمین 1; فواید ناهمواریهای زمین 6; موانع لرزش زمین 2، 3

کوهها

اهمیت کوهها 3; فلسفه خلقت کوهها 7; فواید کوهها 1، 2، 3

نعمت

نعمت راهها 8; نعمت کوهها 8; نعمت نهرها 8

نهرها

استفاده از نهرها 4; فلسفه خلقت نهرها 4، 5، 7