تفسیر آیات قرآن کریم – سوره مؤمنون – آیه 86 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قُلْ مَن رَّبُّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَرَبُّ الْعَرْش الْعَظِیمِ

بگو: چه کسی خداوندگار آسمان های هفتگانه و خداوندگار عرش بزرگ است؟

1 - جهان آفرینش، دارای ماهیتی نیازمند به مدیر و مدبر

قل من ربّ السمـوت السبع و ربّ العرش العظیم

2 - نیاز جهان آفرینش به مدیر و مدبر، امری روشن برای هر انسان دانشور و خردمند

إن کنتم تعلمون ... قل من ربّ السمـوت السبع و ربّ العرش العظیم

روشن است که سؤال «من ربّ السماوات السبع...» (پروردگار آسمان های هفتگانه و... کیست؟) زمانی قابل طرح است که اصل نیاز آنها به مدیر و مدبر، قبلاً برای انسان حل شده باشد. و چون درک این مسأله، برای اهل دانش و خرد ـ که در آیه پیشین به آن تصریح شده است ـ امر پیچیده ای نیست به عنوان اصل مسلم تلقی شده است.

3 - جهان آفرینش، دارای هفت آسمان و یک مرکز بزرگ فرمان روایی

قل من ربّ السمـوت السبع و ربّ العرش العظیم

«عرش» در لغت به معنای سریر حکومت و فرمان روایی است.

4 - آسمان های هفتگانه و عرش عظیم، مظهر ربوبیت یگانه خداوند

قل من ربّ السمـوت السبع و ربّ العرش العظیم

5 - عرش عظیم الهی، حقیقتی غیر از آسمان های هفتگانه

قل من ربّ السمـوت السبع و ربّ العرش العظیم

ذکر جداگانه عرش و توصیف آن به وصف «عظیم»، می تواند بیانگر مطلب فوق باشد.

6 - «عن حنان بن سدیر قال: سألت أباعبداللّه(ع) عن العرش و الکرسی، فقال: إنّ للعرش صفات کثیرة مختلفة، له فی کلّ سبب و صنع فی القرآن صفة علی حدة فقوله «رب العرش العظیم» یقول: الملک العظیم;

حنان بن سدیر گوید: از امام صادق(ع) از عرش و کرسی سؤال کردم؟ آن حضرت فرمود: عرش اوصفات فراوان و گوناگونی دارد و برای آن در قرآن ـ به هر مناسبتی که ذکر شده ـ صفت خاصی است پس قول خدا «ربّ العرش العظیم» به معنای «الملک العظیم» است ». 1ـ توحید صدوق، ص 321، ح 1،ب 50; بحارالأنوار، ج 55، ص 30، ح 51.

آسمان

آسمان های هفتگانه 3، 4; حقیقت آسمان های هفتگانه 5

آفرینش

تدبیر آفرینش 1، 2; مرکز تدبیر آفرینش 3; نیازمندی آفرینش 1; وضوح نیازمندی آفرینش 2

توحید

نشانه های توحید ربوبی 4

خدا

حقیقت عرش خدا 5; عرش خدا 4; مالکیت خدا 6

روایت 6

عاقلان

عاقلان و نیازمندی آفرینش 2

عرش

مراد از عرش 6

علما

علما و نیازمندی آفرینش 2

نیازها

نیاز به مدبر 2