تفسیر آیات قرآن کریم – سوره صافات – آیه 86 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

أَئِفْکًا آلِهَةً دُونَ اللَّهِ تُرِیدُونَ

آیا به دروغ معبودهایی را غیر از خدا [برای پرستش] می خواهید؟

1 - ابراهیم(ع)، پدر و قومش را به سبب گرایش به معبودهایی جز اللّه، مورد سرزنش قرار داد.

أئفکًا ءالهة دون اللّه تریدون

استفهام در «أئفکا» متضمن معنای توبیخ است و «إلـه» مفرد «ءالهة» به معنای معبود می باشد.

2 - تأکید ابراهیم(ع)، بر دروغین بودن معبودهای مورد پرستش پدر و قوم خود

أئفکًا ءالهة دون اللّه تریدون

«إفک» به معنای دروغ است و تقدم آن بر عامل خود (تریدون) مفید تأکید و بیانگر اهتمام است.

3 - شرک، آیین ساختگی و شریک داشتن خدا، دروغ محض است.

أئفکًا ءالهة دون اللّه تریدون

«إفکاً» می تواند مفعول به برای «تریدون» و «ءالهة» بدل کل از آن باشد. در این صورت «إفکا ءالهة» حاکی از برابر بودن عقیده به معبودها، با دروغ است که در برداشت یاد شده از این معنا، به دروغ محض تعبیر شده است.

4 - قوم ابراهیم، معتقد به معبودهای متعدد

أئفکًا ءالهة دون اللّه تریدون

جمع آمدن «ءالهة»، گویای مطلب یاد شده است.

آزر

شرک آزر 1

ابراهیم(ع)

سرزنشهای ابراهیم(ع) 1; سرزنش پدر ابراهیم(ع) 1

شرک

پوچی شرک 3

قوم ابراهیم

تاریخ قوم ابراهیم 4; تعدد معبودان قوم ابراهیم 4; سرزنش قوم ابراهیم 1; شرک قوم ابراهیم 1، 4; عقیده قوم ابراهیم 4; معبودان قوم ابراهیم 2

معبودان دروغین 2