تفسیر آیات قرآن کریم – سوره ص – آیه 37 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَالشَّیَاطِینَ کُلَّ بَنَّاء وَغَوَّاصٍ

و هر بنّا و غوّاصی از شیاطین را [مسخّر او ساختیم].

 

1 - شیاطین جنی، تحت تسخیر و فرمان سلیمان(ع) از جانب خداوند

 

فسخّرنا له ... و الشیـطین

«شیاطین» (جمع «شیطان») مجازاً درباره اشخاصی که دارای مهارت و زبردستی بالایی باشند، به کار می رود. تعبیر «کلّ بنّاء و غوّاص» می تواند مؤید همین معنا باشد. گفتنی است که با توجه به آیه 17 سوره «نمل» (و حشر لسلیمان جنوده من الجنّ...)، مقصود از «شیاطین» موجوداتی از جنس «جن» می باشد.

 

2 - شیاطین جنی، به فرمان سلیمان(ع) به ساختمان سازی و غواصی می پرداختند.

 

و الشیـطین کلّ بنّاء و غوّاص

 

3 - وجود تخصص ساختمان سازی و غواصی در میان شیاطین جنی

 

و الشیـطین کلّ بنّاء و غوّاص

آمدن صیغه های «بنّاء» و «غوّاص» بر وزن صیغه مبالغه ـ که بر حرفه و صنعت بودن بنّایی و غوّاصی دلالت می کند ـ گویای این نکته است که این دو کار، به صورت فن و تخصص میان شیاطین رواج داشت.

 

4 - تسخیر شیاطین جنی و به کارگیری آنها، از خصوصیات حکومت ممتاز سلیمان(ع)

 

هب لی ملکًا ... فسخّرنا له ... الشیـطین کلّ بنّاء و غوّاص

 

5 - شیاطین جنی، در خدمت آبادانی قلمرو حکومت سلیمان(ع) بودند.

 

و الشیـطین کلّ بنّاء و غوّاص

 

6 - صنعت ساختمان سازی و استخراج منابع و ذخایر دریایی، در خدمت حکومت سلیمان(ع) بود.

 

و الشیـطین کلّ بنّاء و غوّاص

 

7 - دریا، یکی از منابع ثروت و قدرت

 

و الشیـطین کلّ بنّاء و غوّاص

برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که خداوند، در پاسخ به درخواست سلیمان(ع) مبنی بر داشتن حکومت مقتدر، مسأله به خدمت درآوردن شیاطین برای غواصی و استخراج منابع و ذخایر آن را مطرح ساخت.

 

8 - شیاطین جنی، موجوداتی قابل تسخیر برای بشر

 

فسخّرنا له ... و الشیـطین کلّ بنّاء و غوّاص

 

9 - شیاطین، مقهور اراده خداوند هستند.

 

فسخّرنا له ... و الشیـطین کلّ بنّاء و غوّاص

آبادانی

آبادانی در دوران سلیمان(ع) 5

ثروت

منابع ثروت 7

جن

تسخیر جن 8; ساختمان سازی جن 2، 3; شیاطین جن 2، 3، 4، 5، 8; غواصی جن 2، 3; مهارت جن 3; نقش جن 5

خدا

افعال خدا 1; حاکمیت اراده خدا 9

دریا

فواید دریا 7

ساختمان سازی

ساختمان سازی در دوران سلیمان(ع) 6

سلیمان(ع)

اوامر سلیمان(ع) 2; تسخیر جن برای سلیمان(ع) 4; جن در حکومت سلیمان(ع) 5; قصه سلیمان(ع) 1، 2، 4، 5; منشأ تسخیر جن برای سلیمان(ع) 1; ویژگیهای حکومت سلیمان(ع) 4، 6

شیاطین

مقهوریت شیاطین 9

صنعت

تاریخ صنعت 6

غواصی

غواصی در دوران سلیمان(ع) 6

قدرت

منابع قدرت 7