تفسیر آیات قرآن کریم – سوره ص – آیه 18 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنَّا سَخَّرْنَا الْجِبَالَ مَعَهُ یُسَبِّحْنَ بالْعَشیِّ وَالْإِشْرَاقِ

همانا ما کوه ها را مسخّر کردیم که با او در شامگاه و هنگام برآمدن آفتاب تسبیح می گفتند.

1 - کوه ها، تحت تسخیر خدا و رام او هستند.

إنّا سخّرنا الجبال

2 - کوه ها، در هر صبح و شام با داوود(ع) به تسبیح خدا می پرداختند.

إنّا سخّرنا الجبال معه یسبّحن بالعشیّ و الإشراق

3 - داوود(ع) به طور مستمر به تسبیح خدا می پرداخت.

إنّا سخّرنا الجبال معه یسبّحن بالعشیّ و الإشراق

تسبیح کوه ها همراه داوود(ع)، بیانگر این حقیقت است که خود آن حضرت نیز به این کار می پرداخت. گفتنی است که ذکر صبح و شام می تواند کنایه از استمرار عمل تسبیح باشد.

4 - داوود(ع)، برخوردار از مقامی والا و ممتاز در پیشگاه خداوند

إنّا سخّرنا الجبال معه یسبّحن بالعشیّ و الإشراق

تسخیر کوه ها برای تسبیح گویی به همراه داوود(ع)، از عظمت و والامقامی این پیامبر حکایت می کند.

5 - همراهی کوه ها در تسبیح الهی با داوود(ع)، نمود قدرت و مقام معنوی آن حضرت

ذاالأید إنّه أوّاب . إنّا سخّرنا الجبال معه یسبّحن

جمله «إنّا سخّرنا الجبال...» می تواند تعلیل برای «ذاالأید...» باشد; یعنی، داوود(ع) شخصیتی نیرومند در عبادت بود، زیرا ما کوه ها را با او همراه کردیم تا در صبح و شام با وی به تسبیح بپردازند.

6 - شبانگاه و بامداد، بهترین وقت برای تسبیح پروردگار جهان

یسبّحن بالعشیّ و الإشراق

برداشت یاد شده مبتنی بر این دیدگاه است که تصریح به شبانگاه و بامداد به خاطر خصوصیت ویژه ای باشد که در آن دو زمان وجود دارد و قهراً این خصوصیت می تواند حاکی از برتری و امتیاز آن دو وقت باشد.

7 - کوه ها، دارای نوعی شعور و شناخت نسبت به خداوند

یسبّحن بالعشیّ و الإشراق

تسبیح

آداب تسبیح خدا 6; تسبیح خدا 2، 3، 5; تسبیح در شب 2، 6; تسبیح در صبح 2، 6; وقت تسبیح 6

جمادات

شعور جمادات 7

خدا

حاکمیت خدا 1

داود(ع)

تداوم تسبیح داود(ع) 3; تسبیح داود(ع) 2، 5; مقامات داود(ع) 4; مقامات معنوی داود(ع) 5; نشانه های قدرت داود(ع) 5

کوهها

انقیاد کوهها 1; تسبیح کوهها 2، 5; تسخیر کوهها 1; خداشناسی کوهها 7; شعور کوهها 7