تفسیر آیات قرآن کریم – سوره رعد – آیه ۲۵ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَالَّذینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللّهِ مِن بَعْد مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَآ أَمَرَ اللّهُ بهِ أَن یُوصَلَ وَیُفْسدُونَ فِی الأَرْضِ أُوْلَئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ

و کسانی که عهد خداوند را پس از استوار کردنش می شکنند و آنچه را خداوند بدان فرمان داده - که پیوند داشته و برقرار باشد - می گسلند و در زمین فساد می کنند ، اینانند که لعنت بر آنهاست و ناگواری این دیار از آنِ ایشان است.

 

1ـ خداوند انسانها را به عهدها و پیمانهایی ملزم ساخته است.

والذین ینقضون عهد الله

مراد از «عهد الله» ـ چنان چه در آیه 20 گذشت ـ عهدها و پیمانهایی است که خداوند با انسانها دارد و یا عهدها و پیمانهایی است که آدمیان با خداوند می بندد.

 

2ـ حرمت شکستن عهدها و پیمانهایی که خداوند برعهده انسانها قرار داده است.

والذین ینقضون عهد الله ... أُولـئک لهم اللعنة و لهم سوء الدار

 

3ـ حرمت شکستن پیمانهایی که آدمیان با خدا دارند.

و الذین ینقضون عهد الله

 

4ـ نقض پیمان به ویژه پس از تأکید بر آن ، امری ناروا و نکوهیده است.

و الذین ینقضون عهد الله من بعد میثـقه ... أُولـئک لهم اللعنة و لهم سوء الدار

«میثاق» در «من بعد میثاقه» مصدر و به معنای استحکام بخشیدن است و ضمیر در «میثاقه» به «عهد» برمی گردد. بنابراین «من بعد میثاقه» ; یعنی ، پس از استحکام بخشیدن به عهد و تأکید بر پایبندی به آن.

 

5ـ خداوند به برقرار کردن پیوندهایی فرمان داده و رعایت آنها را بر آدمیان واجب کرده است.

والذین ... یقطعون ما أمر الله به أن یوصل

برای توضیح عبارت «ما أمر الله» به آیه 21 ذیل برداشت شماره 1 رجوع شود.

 

6ـ فسادگری در زمین از محرمات الهی است.

والذین ... یفسدون فی الأرض أُولـئک لهم اللعنة و لهم سوء الدار

 

7ـ کسانی که به پیمانهای الهی پایبند نباشند ، به لعنت خدا و دوری از رحمت او گرفتار خواهند شد.

والذین ینقضون عهد الله ... أُولـئک لهم اللعنة

 

8ـ آنان که به برقراری پیوندهایی که خداوند به برقرار ساختن آنها فرمان داده ، ملتزم نباشند ، به لعنت و دوری از رحمت گرفتار خواهند شد.

والذین ... یقطعون ما أمر الله به أن یوصل ... أُولـئک لهم اللعنة

 

9ـ فسادگران در زمین به لعنت خداوند و دوری از رحمت او گرفتار خواهند شد.

و الـذین ... یفـسدون فی الأرض أُولـئک لهم اللعنة

 

10ـ دوزخ ، سرایی شوم و فرجامی ناگوار برای دوزخیان

و لهم سوء الدار

مقصود از سرای شوم دنیا (سوء الدار) ـ به قرینه مقابله آن با «عقبی الدار. جنات عدن» در آیه 22 و 23 ـ دوزخ، است.

 

11ـ سرای شوم (دوزخ) از آنِ کسانی است که پیمانهای الهی را نقض کنند و پیوندهایی که خداوند به برقراری آنها فرمان داده ، نادیده انگارند.

والذین ینقضون عهد الله ... و یقطعون ما أمرالله ... لهم سوء الدار

 

12ـ آنان که در زمین فساد می کنند ، به سرایی شوم (دوزخ) گرفتار خواهند شد.

و الذین ... یفسدون فی الأرض ... لهم سوء الدار

 

13ـ «دخل عمرو بن عبید علی أبی عبدالله(ع) فلما سلّم و جلس ... قال: اُحبّ أن أعرف الکبائر من کتاب الله عزوجل ، فقال: ... منها: ... نقض العهد و قطیعة الرحم لأن الله عزوجل یقول: «اُولـئک لهم اللعنة و لهم سوء الدار»... ;(1)

عمرو بن عبید بر امام صادق(ع) وارد شد و بعد از سلام نشست ... و گفت: دوست دارم گناهان کبیره را از کتاب خدا بشناسم، پس حضرت فرمود:... یکی از آن گناهان ... عهدشکنی و قطع رحم است ; چون خداوند عزوجل می فرماید: أُولـئک لهم اللعنة و لهم سوء الدار ...».

احکام: 2، 3، 5، 6

افساد:

احکام افساد 6; حرمت افساد 6; کیفر افساد 9، 12; موارد افساد 6، 9، 12

انسان:

تکالیف انسان ها 1

جهنم:

شومی جهنم 10; موجبات جهنم 12

جهنمیان: 11، 12

خدا:

اوامر خدا 1، 5; عهد خدا با انسانها 2

رحمت:

محرومان از رحمت اخروی 7، 8، 9

روابط واجب: 5

آثار قطع روابط واجب 11

روایت: 13

شرک:

گناه شرک 13

صله رحم:

گناه قطع رحم 13

عمل:

عمل ناپسند 4

عهد:

احکام عهد 2، 3;اهمیت وفای به عهد 7; وجوب وفای به عهد 1

عهدشکنان:

عهدشکنان در جهنم 11; فرجام شوم عهدشکنان 11; لعن بر عهدشکنان 7

عهدشکنی:

آثار عهدشکنی با خدا 11; حرمت عهدشکنی 2، 3; عهدشکنی با خدا 3، 7; گناه عهدشکنی 13; ناپسندی عهدشکنی 4

گناهان کبیره: 13

لعن:

مشمولان لعن 7، 8، 9

محرمات: 2، 3، 6

مفسدان:

فرجام شوم مفسدان 12; لعن برمفسدان 9; مفسدان در جهنم 12

 

واجبات: 1، 5

 

پی نوشت ها :

1. کافی، ج 2، ص 287، ح 24 ; نورالثقلین، ج 2، ص 502، ح 117.