تفسیر آیات قرآن کریم – سوره توبه – آیه ۲۹ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قَاتِلُواْ الَّذینَ لاَ یُؤْمِنُونَ باللّهِ وَلاَ بالْیَوْمِ الآخِرِ وَلاَ یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَلاَ یَدینُونَ دینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ حَتَّی یُعْطُواْ الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ

با کسانی از اهل کتاب که [متجاوزند و]به خدا و روز بازپسین ایمان ندارند و آنچه را خدا و رسولش تحریم کرده اند حرام نمی شمرند و دین حق را نمی پذیرند پیکار کنید تا وقتی که از روی خضوع به دست خود جزیه بدهند.

1 ـ فرمان خدا به نبرد با اهل کتاب، به دلیل عدم ایمان آنان به خدا و آخرت و عدم پرهیزشان از محرمات الهی و پایبند نبودن به دین حق

قتلوا الذین لا یؤمنون ... من الذین أوتوا الکتب

2 ـ ایمان اهل کتاب به خدا و رستاخیز، ایمانی غیر واقعی و بی ارزش در بینش الهی

الذین لا یؤمنون باللّه و لا بالیوم الأخر ... من الذین أوتوا الکتب

با اینکه اهل کتاب (یهود و نصارا) پیروان شرایع الهی بوده و به خدا و روز رستاخیز ایمان داشتند، نسبت داده شدن بی ایمانی به ایشان از سوی خدا می تواند بیانگر مطلب فوق باشد.

3 ـ اهل کتاب [در حاکمیت اسلام]محکوم به پرداخت جزیه اند.

الذین أوتوا الکتب حتی یعطوا الجزیة عن ید و هم صغرون

4 ـ لزوم متارکه جنگ با اهل کتاب، در صورت پرداخت جزیه و تسلیم شدن ایشان در برابر حکومت اسلامی

قتلوا الذین لا یؤمنون ... من الذین أوتوا الکتب حتی یعطوا الجزیة عن ید و هم صغرون

5 ـ جزیه اهل کتاب به حکومت اسلامی، مالیاتی است برای حفظ جان و رهایی از مرگ.

قتلوا الذین لا یؤمنون ... من الذین أوتوا الکتب حتی یعطوا الجزیة

6 ـ شریعت اسلام، تنها دین حق و مورد پذیرش خداوند

و لا یدینون دین الحق

مقصود از دین حق در «لایدینون دین الحق» دین اسلام است.

7 ـ پرداخت جزیه اهل کتاب به حکومت اسلامی، باید با دست خود آنان و با انقیاد و تسلیم باشد، نه اینکه حکومت برای دریافت آن ناچار به اعمال زور شود.

من الذین أوتوا الکتب حتی یعطوا الجزیة عن ید و هم صغرون

8 ـ زراره گوید: «قلت لأبی عبدالله (ع): ما حد الجزیة علی اهل الکتاب ... ؟ فقال: ذاک إلی الامام أن یأخذ من کل انسان منهم ما شاء ... تؤخذ منهم علی قدر ما یطیقون ... فإن اللّه تبارک و تعالی قال: «حتی یعطوا الجزیة عن ید و هم صاغرون» و کیف یکون صاغرا و هو لا یکترث لِما یؤخذ منه ... ;(1)

به امام صادق (ع) گفتم: جزیه که بر اهل کتاب بسته می شود چه مقدار است؟ فرمود: این در اختیار امام است تا هر چه بخواهد از هر یک آنان بگیرد ... جزیه تا مقداری که توان دارند از آنها گرفته می شود ; ... زیرا خدای تبارک و تعالی فرمود: «تا اینکه جزیه را با دست خویش با خواری بپردازند» و چگونه خوار می شود کسی که نسبت به آنچه از او گرفته می شود بی تفاوت باشد ... ».

9 ـ از رسول خدا (ص) درباره جزیه ســؤال شد، فرمود: «جزیة الأرض و الرقبة ... ;(2)

جــزیه را می تـــوان بر اراضـــی بست و می توان سرانه گرفت ... ».

10 ـ از رسول خدا (ص) روایت شده است: « ... إنی لست آخذ الجزیة إلا من اهل الکتاب ... إن المجوس کان لهم نبی فقتلوه و کتاب أحرقوه ... ;(3)

... من جزیه نمی گیرم مگر از اهل کتاب ... مجوس، دارای پیغمبر و کتاب بودند که پیغمبر خود را کشتند و کتاب را آتش زدند ... ».

احکام: 3، 4، 7، 8

فلسفه احکام 5

اسلام:

حقانیت اسلام 6 ; ویژگیهای اسلام 6

اهل کتاب:

اهل کتاب در حکومت اسلامی 3 ; بیارزشی ایمان اهل کتاب 2 ; تکالیف اهل کتاب 3 ; جزیه از اهل کتاب 3، 8، 10 ; عصیان اهل کتاب 1 ; کفر اهل کتاب 1

جزیه:

آثار جزیه 4 ; احکام جزیه 3، 4، 7، 8، 9 ; شرایط پرداخت جزیه 7 ; فلسفه جزیه 5 ; مقدار جزیه 8 ; موارد جزیه 9

جهاد:

ترک جهاد با اهل کتاب 4 ; جهاد با اهل کتاب 1 ; دلایل جهاد با اهل کتاب 1

خدا:

اوامر خدا 1

دین:

دین حق 6

روایت: 8، 9، 10

رهبری:

اختیارات رهبری 8

کفر:

 کفر به آخرت 1 ; کفر به خدا 1

مجوس:

جزیه از مجوس 10 ; مجوس از اهل کتاب 10

پی نوشت ها :

1. کافی، ج 3، ص 566، ح 1 ; نورالثقلین، ج 2، ص 203، ح 101.

2. الدر المنثور، ج 4، ص 167.

3. کافی، ج 3، ص 567، ح 4 ; نورالثقلین، ج 2، ص 202، ح 98.