تفسیر آیات قرآن کریم – سوره اعراف – آیه ۲۹ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قُلْ أَمَرَ رَبِّی بالْقِسْطِ وَأَقِیمُواْ وُجُوهَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَادْعُوهُ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ کَمَا بَدَأَکُمْ تَعُودُونَ

بگو: پروردگارم به عدالت امر کرده است، و روی [دل] خود را در هر عبادتی راست [به سوی او] دارید و خدا را در حالی که عبادت را برای او خالص کرده اید بخوانید. همانگونه که اوّل بار شما را آفرید دوباره برمی گردید (زنده می شوید).

1 خداوند به رعایت قسط (عدل و انصاف) فرمان داده، نه به ارتکاب فحشا و زشتی

إن الله لا یأمر بالفحشاء ... قل أمر ربی بالقسط

2 کردارهای زشت و شنیع، خارج از دایره قسط

قل إن الله لا یأمر بالفحشاء ... قل أمر ربی بالقسط

3 فرمان به قسط، فرمانی برخاسته از ربوبیت خداوند

قل أمر ربی بالقسط

4 لزوم روی آوری خالصانه به خدا و انقطاع کامل از غیر او به هنگام حضور در مساجد

و أقیموا وجوهکم عند کل مسجد

5 اهمیت عبادت و نماز در مسجد*

و أقیموا وجوهکم عند کل مسجد

6 انسانها موظف به دعا و نیایش به درگاه خداوند

و ادعوه مخلصین له الدین

7 ضرورت اخلاص در دعا و عبادت

و ادعوه مخلصین له الدین

8 پایبندی خالصانه به دین و پرهیز از شرک و التقاط، از شرایط دعا و نیایش به درگاه خداوند

و ادعوه مخلصین له الدین

9 انقطاع کامل از غیر خدا و پایبندی خالصانه به دین، از مصادیق قسط در عبادت و پرستش

قل أمر ربی بالقسط و أقیموا وجوهکم عند کل مسجد و ادعوه مخلصین له الدین

10 استناد به سنن پیشینیان در تعیین ارزشها، مخالف اخلاص در عبودیت خداوند است.

قالوا وجدنا علیها ءاباءنا... و ادعوه مخلصین له الدین

11 تشریع دین مخصوص خداوند است.

و ادعوه مخلصین له الدین

12 معاد و حیات دوباره، امری حتمی برای تمامی انسانها

کما بدأکم تعودون

13 شباهت و همگونی معاد انسانها با آغاز آفرینش آنان

کما بدأکم تعودون

14 آفرینش نخستین انسان دلیلی بر امکان معاد

کما بدأکم تعودون

15 توجه به معاد، پشتوانه رعایت قسط و اخلاص در دین

أمر ربی بالقسط ... مخلصین له الدین کما بدأکم تعودون

16 دین، دربردارنده ابعاد اجتماعی و عبادی و اعتقادی

أمر ربی بالقسط و اقیموا ... و ادعوه مخلصین له الدین کما بدأکم تعودون

 

17 عن أبی عبدالله (ع) فی قوله تعالی: « و أقیموا وجوهکم عند کل مسجد» قال: مساجد محدثة فامروا أن یقیموا وجوهکم شطر المسجد الحرام.(1)

از امام صادق (ع) روایت شده است: مراد از آیه «و أقیموا وجوهکم ...»، مساجد نوبنیاد است که مردم مأمورند (هنگام عبادت) در آنها رو به مسجدالحرام بایستند.

اخلاص:

زمینه اخلاص 15; موانع اخلاص 10

ارزشها:

ملاک ارزشها 10

التقاط:

اجتناب از التقاط 8

انسان:

خلقت انسان 14; مسؤولیت انسان 6

انصاف:

اهمیت انصاف 1

تشبیهات:

تشبیه به آغاز خلقت انسان 13

تقلید:

از نیاکان 10

حضور قلب:

اهمیت حضور قلب 4

حیات:

پس از مرگ 12

خدا:

اختصاصات خدا 11; اوامر خدا 1; تنزیه خدا 1; ربوبیت خدا 3

دعا:

اخلاص در دعا 7; اهمیت دعا 6; شرایط دعا 8

دین:

بُعد اجتماعی دین 16; بُعد عبادی دین 16; بُعد عقیدتی دین 16; پایبندی به دین 8، 9; تشریع دین 11; قلمرو تعالیم دین 16

روایت: 17

رسوم:

ارزش رسوم پیشینیان 10

شرک:

اجتناب از شرک 8

عبادت:

اخلاص در عبادت 7; عبادت در مسجد 5; عدالت در عبادت 9

عبودیت:

اخلاص در عبودیت 10

عدالت:

اهمیت عدالت 1، 2، 3; زمینه رعایت عدالت 15; موارد عدالت 9

عمل:

ناپسند 2

فحشا:

نهی از فحشا 1

قانونگذاری:

ملاک قانونگذاری 1

قرآن:

تشبیهات قرآن 13

مسجد:

آداب مسجد 4

مسجدالحرام:

فضیلت مسجدالحرام 17

معاد:

آثار توجه به معاد 15; حتمیت معاد 12; دلایل معاد 13، 14

مناجات:

اهمیت مناجات 6; شرایط مناجات 8

نماز:

قبله در نماز 17; نماز در مسجد 5

 

پی‌نوشت‌ها:

1. تهذیب شیخ طوسی، ج 2، ص 43، ح 4، ب 5; نورالثقلین، ج 2، ص 18، ح 57.