تفسیر آیات قرآن کریم- سوره المجادله – آیه 18 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِیعًا فَیَحْلِفُونَ لَهُ کَمَا یَحْلِفُونَ لَکُمْ وَیَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلَی شَیْءٍ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْکَاذبُونَ

روزی که خدا آنان را همگی برمی انگیزد، پس برای او قَسَم[ دروغ ]می خورند همان طور که برای شما قَسَم می خورند و می پندارند که آنها بر چیزی [صحیح ]استوارند; آگاه باشید که آنان خود، دروغگویان اند.

1 - قیامت، روز برانگیخته شدن انسان ها برای محاکمه

یوم یبعثهم اللّه جمیعًا فیحلفون له

2 - داوری روز قیامت، در اختیار خداوند است.

یوم یبعثهم اللّه جمیعًا فیحلفون له

ضمیر «له» به خداوند بازمی گردد. این نشان می دهد که محاکمه مردم در قیامت، در پیشگاه خداوند صورت می پذیرد و هم او حاکم و داور آن روز است.

3 - خداوند، همه منافقان را بدون استثنا در روز رستاخیز، برای محاکمه برخواهد انگیخت.

یوم یبعثهم اللّه جمیعًا فیحلفون له

کلمه «جمیعاً» می تواند تأکید برای ضمیر «هم» در «یبعثهم» باشد و نیز می تواند حال برای آن باشد. برداشت یاد شده بر پایه احتمال اول است.

4 - برانگیخته شدن جمعی منافقان و احضار یک جای آنان، برای محاکمه در قیامت

یوم یبعثهم اللّه جمیعًا فیحلفون له

برداشت یاد شده در صورتی به دست می آید که جمله «جمیعاً» حال برای ضمیر «هم» در «یبعثهم» باشد.

5 - توسل جستن منافقان، به سوگند دروغ در پیشگاه خداوند در قیامت

فیحلفون له

6 - ثابت ماندن روحیه نفاق برای منافقان در قیامت

یوم یبعثهم اللّه جمیعًا فیحلفون له کما یحلفون لکم

7 - منافقان، چهره نفاقشان را در میان مسلمانان با سوگندهای دروغشان پنهان می کردند.

کما یحلفون لکم

8 - منافقان می پندارند، در قیامت نیز می توان از سوگند دروغ بهره جست و خود را از مهلکه نجات داد.

فیحلفون له ... و یحسبون أنّهم علی شیء

کلمه «شیء» در «أنّهم علی شیء» موصوف صفت محذوف است و تقدیر آن «علی شیء نافع» می باشد; یعنی، منافقان می پندارند که چیز مفیدی در اختیار دارند (مقصود سوگند دروغ است).

9 - منافقان، عناصری دروغگو و بیگانه با صدق و راستی

ألا إنّهم هم الکـذبون

انسان

حشر اخروی انسان ها 1

خدا

اختصاصات خدا 2; قضاوت اخروی خدا 2، 3

قیامت

تداوم نفاق در قیامت 6; حشر در قیامت 1; سوگند دروغ در قیامت 5; ویژگیهای قیامت 1، 4

منافقان

بینش باطل منافقان 8; حشر اخروی منافقان 3، 4; دروغگویی اخروی منافقان 5; دروغگویی منافقان 9; روش برخورد منافقان 7; سوگند دروغ منافقان 5، 8; صفات اخرویمنافقان 6; صفات منافقان9; محاکمه اخروی منافقان 3، 4; منافقان در قیامت 5، 8; نفاق منافقان 7