تفسیر آیات قرآن کریم- سوره المجادله – آیه 7 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ مَا یَکُونُ مِن نَّجْوَی ثَلَاثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابعُهُمْ وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادسُهُمْ وَلَا أَدْنَی مِن ذَلِکَ وَلَا أَکْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَیْنَ مَا کَانُوا ثُمَّ یُنَبِّئُهُم بمَا عَمِلُوا یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّ اللَّهَ بکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ

آیا ندانسته ای که خداوند آنچه را در آسمان ها و آنچه را که در زمین است می داند؟ هیچ نجوای سه نفری نیست مگر این که او چهارمین آنان است، و نه هیچ پنج نفری مگر این که او ششمین آنان است، و نه کمتر از این و نه بیشتر مگر این که هر جا باشند او با آنها است; سپس روز قیامت از آنچه انجام داده اند باخبرشان خواهد ساخت; به یقین خداوند به همه چیز دانا است.

1 - جهل و تردید درباره احاطه علمی خداوند به اشیا، مورد نکوهش و سرزنش است.

ألم تر أنّ اللّه یعلم

استفهام در «ألم تر»، برای انکار توبیخی است. «تَرَ» از «رأی» (دانستن) مشتق است; یعنی، «ألم تعلم أنّ اللّه...».

2 - خداوند، به آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است آگاهی کامل دارد.

إنّ اللّه یعلم ما فی السمـوت و ما فی الأرض

3 - جهان آفرینش، دارای آسمان های متعدد است.

یعلم ما فی السمـوت

4 - گفتوگوهای محرمانه هیچ جمع نجواکننده ای، بر خداوند پوشیده نیست.

ما یکون من نجوی ... إلاّ هو معهم أین ما کانوا

5 - نجواکنندگان اگر سه نفر باشند، خداوند چهارمی آنان است.

ما یکون من نجوی ثلـثة إلاّ هو رابعهم

6 - نجواکنندگان اگر پنج نفر باشند، خداوند ششمین آنان است.

و لا خمسة إلاّ هو سادسهم

7 - نجواکنندگان، چه کمتر از سه و پنج نفر باشند (دو یا چهار نفر) و چه بیشتر از پنج نفر باشند (شش نفر یا بیشتر)، خدا نیز با آنان خواهد بود.

و لا أدنی من ذلک و لا أکثر إلاّ هو معهم

8 - نجواکنندگان هر کجا باشند، خداوند نیز همراه با آنان است و گفتوگوی آنان را می شنود.

إلاّ هو معهم أین ما کانوا

9 - نجواکنندگان، در برابر نجواهایشان مسؤول بوده و در قیامت باید در برابر خداوند پاسخگو باشند.

ما یکون من نجوی ... ثمّ ینبّئهم بما عملوا یوم القیـمة

10 - خداوند، گفتوگوهای محرمانه نجواکنندگان را، در قیامت به آنان خبر خواهد داد.

ثمّ ینبّئهم بما عملوا یوم القیـمة

11 - خداوند، به همه چیز احاطه علمی دارد.

إنّ اللّه بکلّ شیء علیم

آسمان

تعدد آسمان ها 3

اعداد

عدد پنج 6، 7; عدد چهار 5، 7; عدد دو 7; عدد سه 5، 7; عدد شش 6، 7

خدا

خدا و نجواکنندگان 5، 6، 7، 8، 10; سرزنشهای خدا 1; سرزنش جهل به علم خدا 1; سرزنش شک در علم خدا1; شنوایی خدا 8; علم غیب خدا 4، 10; وسعت علم خدا2، 11

نجواکنندگان

مسؤولیت نجواکنندگان 9; ناظر نجواکنندگان 4; نجواکنندگان در قیامت 9، 10