تفسیر آیات قرآن کریم – سوره العلق– آیه16- کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

نَاصِیَةٍ کَاذبَةٍ خَاطِئَةٍ

موی پیشانی دروغگوی خطاپیشه را.

1 - نهی کنندگان از نماز و تکذیب گران دین، مردمی خطاکار و دروغ گویند.

ینهی ... کذّب ... ناصیة کـذبة خاطئة

2 - شخص بازدارنده پیامبر(ص) از نماز و تکذیب کننده او، فردی دروغگو و خطاپیشه و گنه کار بود.

ناصیة کـذبة خاطئة

دروغ گویی و خطاکاری، در حقیقت وصف صاحب «ناصیة» است و اتصاف «ناصیة» به آن، مجاز و بیانگر این نکته است که صاحب آن، به قدری به دروغ و گناه آلوده بوده، که گویا اجزای بدن او، دروغگو و خطاکاراند و آثار این پلیدی ها، در چهره او نمایان است.

3 - دروغ گویی و خطاکاری، نمایان در چهره مخالفت کنندگان با نماز پیامبر(ص)

ناصیة کـذبة خاطئة

توصیف «موی بالای پیشانی» به «کاذب» و «خاطی» ـ به جای توصیف صاحب «ناصیة» به آنها ـ بیانگر ظهور آثار آن در چهره شخص است.

4 - آلودگی به دروغ و گناه، ساقط کننده انسان تا مرحله تکذیب دین و باز داشتن مردم از نماز

ینهی. عبدًا إذا صلّی ... کذّب و تولّی ... ناصیة کـذبة خاطئة

وصف های «کاذبة» و «خاطئة» بیانگر استمرار کذب و خطا در شخص است. این دو وصف در مقایسه با «ینهی» و «کذّب» ـ فعل و دلالت کننده بر حدوث نهی و تکذیب اند ـ به منزله علت و معلول می باشند.

5 - گناهان زبانی و عملی طغیان گران، گرفتار سازنده آنان به کیفری ذلت آفرین

لیطغی ... ناصیة کـذبة خاطئة

«کذب» از مصداق های گناه زبانی می باشد و «خطا»، گناه عملی و یا شامل زبانی و عملی است.

ابوجهل

دروغگویی ابوجهل 2; گناه ابوجهل 2

انحطاط

عوامل انحطاط 4

دروغ

آثار دروغ 4

دین

دروغگویی مکذبان دین 1; عوامل تکذیب دین 4

طغیانگران

عوامل ذلت طغیانگران 5; کیفر طغیانگران 5; گناه طغیانگران 5

گناه

آثار گناه 4، 5

گناهکاران 1، 2

محمد(ص)

دروغگویی مکذبان محمد(ص) 2; دروغگویی ناهیان از نماز محمد(ص) 2، 3; گناه مکذبان محمد(ص) 2; گناه ناهیان از نماز محمد(ص) 2

نماز

دروغگویی ناهیان از نماز 1; عوامل ممانعت از نماز 4