تفسیر آیات قرآن کریم – سوره التحریم– آیه3– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
وَإِذْ أَسَرَّ النَّبیُّ إِلَی بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدیثًا فَلَمَّا نَبَّأَتْ بهِ وَأَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَیْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَأَعْرَضَ عَن بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بهِ قَالَتْ مَنْ أَنبَأَکَ هَذَا قَالَ نَبَّأَنِیَ الْعَلِیمُ الْخَبیرُ
و [یاد کن] وقتی را که پیامبر با برخی از همسران خود سخنی به راز گفت، پس چون آن زن (حفصه) آن راز را [به عایشه] باز گفت و خداوند پیامبر را از آن آگاه کرد، بخشی [از راز فاش شده] را اظهار کرد و از بخشی چشم پوشید، پس وقتی که آن زن را از آن با خبر ساخت گفت: چه کسی این را به تو خبر داده؟ گفت: [خدای] دانای آگاه به من خبر داده است.
1 - پیامبر(ص)، سخنی را به راز به یکی از همسران خود گفت.
و إذ أسرّ النبیّ إلی بعض أزوجه حدیثًا
2 - یکی از همسران پیامبر(ص) (حفصه)، سخن محرمانه و سرّی آن حضرت را [برای عایشه] فاش ساخت.
و إذ أسرّ النبیّ إلی بعض أزوجه حدیثًا فلمّا نبّأت به
مفسران، براساس شأن نزول ها، ماجرای نقل شده در آیه شریفه را مربوط به حفصه و عایشه دانسته اند.
3 - خداوند، پیامبر(ص) را از افشا شدن رازش بهوسیله همسرش باخبر ساخت.
فلمّا نبّأت به و أظهره اللّه علیه
«إظهار» (مصدر «أظهر») به معنای مطلع ساختن و باخبر کردن است; یعنی، خداوند، پیامبر(ص) را نسبت به افشای سرّش، باخبر ساخت.
4 - پیامبر(ص)، تنها قسمتی از ماجرای افشا شدن رازش را، به همسر افشاگر خود فهماند و از بخشی دیگر چشم پوشید.
عرّف بعضه و أعرض عن بعض
5 - بزرگواری پیامبر(ص)، در برخورد با همسران خطاکار خویش
عرّف بعضه و أعرض عن بعض
از این که پیامبر(ص) تنها قسمتی از مطلب افشا شده را به همسر افشاگرش گفت ـ نه همه آن را ـ می توان برداشت بالا را به دست آورد.
6 - برخورد کریمانه با همسران خطاکار خویش و به رخ نکشیدن همه اشتباهات آنان، امری شایسته و بجا است.
عرّف بعضه و أعرض عن بعض
7 - پرسش همسر پیامبر(ص) (حفصه)، از آن حضرت درباره منبع اطلاع ایشان از افشا شدن رازش
فلمّا نبّأها به قالت من أنباک هـذا
8 - پیامبر(ص)، در پاسخ به پرسش همسرش (حفصه)، خدای دانا و آگاه را منبع آگاهی خویش از افشا شدن رازش معرفی کرد.
قال نبّأنی العلیم الخبیر
9 - هیچ کس، جز خداوند، از افشا شدن راز پیامبر(ص) از سوی همسرش (حفصه) آگاه نبود.
قالت من أنباک هـذا قال نبّأنی العلیم الخبیر
از این که پیامبر(ص) آگاهی خود را از ناحیه خداوند دانسته است، می توان به مطلب یاد شده پی برد.
10 - خداوند، علیم (دانا) و خبیر (آگاه به دقایق امور) است.
العلیم الخبیر
11 - خداوند، به راز دل آدمیان و سخنان درگوشی و پنهانی آنان آگاه و باخبر است.
و إذ أسرّ النبیّ إلی بعض أزوجه ... و أظهره اللّه علیه ... قال نبّأنی العلیم الخبیر
12 - عنایت ویژه خداوند به پیامبر(ص)، با آگاه کردن ایشان از امور پنهانی علیه آن حضرت
و أظهره اللّه علیه ... قال نبّأنی العلیم الخبیر
13 - پوشیده داشتن برخی از مسائل از نزدیکان خود (مانند همسر و ...) امری جایز و روا است.
و إذ أسرّ النبیّ إلی بعض أزوجه حدیثًا فلمّا نبّأت به
14 - گفتن برخی از مسائل به صورت امانت و سرّی به دیگران، امری جایز و روا است.
و إذ أسرّ النبیّ إلی بعض أزوجه حدیثًا
15 - لزوم حفظ و نگهداری اسرار خانوادگی و زناشویی از دیگران، حتی از برخی از اعضای خانواده
و إذ أسرّ النبیّ إلی بعض أزوجه حدیثًا ... نبّأنی العلیم الخبیر
16 - لزوم کتمان رازها و خودداری از افشای سخنان محرمانه و سرّی
و إذ أسرّ النبیّ إلی بعض أزوجه حدیثًا ... قال نبّأنی العلیم الخبیر
احکام 14
اسماوصفات
خبیر 10; علیم 10
حفصه
افشاگری حفصه 2، 9; پرسش حفصه 7
خانواده
کتمان رازهای خانوادگی 15
خدا
افشاگریهای خدا 3، 8، 12; علم خدا به رازها 11; علم غیب خدا 9، 11
راز
امانتداری در راز 14; اهمیت کتمان راز 15، 16; جواز افشای راز 14; محدوده افشای راز 14
عمل
عمل پسندیده 6
لطف خدا
مشمولان لطف خدا 12
محمد(ص)
افشای توطئه علیه محمد(ص) 12; افشای راز محمد(ص) 2، 3، 7، 8، 9; پرسش از محمد(ص) 7; تاریخ محمد(ص) 2، 3، 4; چشم پوشی محمد(ص) 4; راز محمد(ص) 1; روش برخورد محمد(ص) 4، 5; فضایل محمد(ص) 5، 12; قصه همسران محمد(ص) 5، 7، 8، 9; محمد(ص) و همسران 2، 3، 4; منشأ علم محمد(ص) 7، 8; همسران محمد(ص) 1
همسر
برخورد کریمانه با همسران خطاکار 6; جواز کتمان راز همسر 13
تصاویر ضمیمه
