تفسیر آیات قرآن کریم- سوره غافر – آیه3 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

غَافِرِ الذَّنب وَقَابلِ التَّوْب شَدید الْعِقَاب ذی الطَّوْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ إِلَیْهِ الْمَصِیرُ

 

که آمرزنده گناه و قبول کننده توبه سخت عقوبت و صاحب عطای فراوان است، هیچ معبودی جز او نیست، بازگشت [همه] فقط به سوی او است.

 

1 - خداوند، آمرزنده گناهان است.

 

غافر الذنب

 

2 - خداوند، قبول کننده توبه گنه کاران است.

 

و قابل التوب

 

3-ترغیب و تشویق خداوند به توبه و دست برداشتن گنه کاران از گناه

 

غافر الذنب و قابل التوب

برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که آیه شریفه، در مقام ترغیب و تشویق می باشد.

 

4 - خداوند، سخت عقوبت دهنده است.

 

شدید العقاب

 

5 - خداوند، صاحب فضل و عطا است.

 

ذی الطول

 

6 - خداوند، صاحب قدرت است.

 

ذی الطول

یکی از موارد کاربرد واژه «طول» قدرت است و در این آیه چون خداوند، دو صفت امیدآفرین و ترغیب کننده را در آغاز بیان فرموده (غافر الذنب و قابل التوب)، ممکن است درصدد بیان دو صفت هشداردهنده باشد و آن شدیدالعقاب بودن و ذی الطول است.

 

7 - سبقت رحمت و فضل خداوند، بر غضب و عقوبت او

 

غافر الذنب و قابل التوب شدید العقاب ذی الطول

از تقدم دو صفت «غافرالذنب» و «قابل التوب»، بر «شدیدالعقاب» و «ذی الطول»، می توان برداشت یاد شده را به دست آورد.

 

8 - تضمین خداوند، به آمرزش گناهان و پذیرش توبه بندگان

 

غافر الذنب و قابل التوب

یاد شدن دو مسأله آمرزش گناهان و پذیرش توبه در قالب صفت، گویای این نکته است که این دو، کاری است مستمر از خداوند و نیز تضمینی از سوی او بر انجام این دو کار است.

 

9 - هیچ معبود حقیقی، جز اللّه در جهان هستی وجود ندارد.

 

لا إلـه إلاّ هو

«إلـه» به معنای معبود است.

 

10 - عزت، علم، گناه آمرزی، توبه پذیری، سخت عقوبت دادن، صاحب فضل و عطا داشتن، از اوصاف معبود حقیقی

 

غافر الذنب ... لا إلـه إلاّ هو

 

11-بازگشت همگان تنها به سوی خداوند است.

 

إلیه المصیر

«مصیر» به معنای بازگشت است و تقدیم «إلیه» مفید حصر می باشد.

اسماوصفات:

ذوالطول 5، 6; شدیدالعقاب 4; غافرالذنب 1; قابل التوب 2

انسان:

فرجام انسان 11

بازگشت به خدا: 11

توبه:

اهمیت توبه 3; تشویق به توبه 3; قبول توبه 2، 8

توحید:

توحید ذاتی 9

جهان بینی:

جهان بینی توحیدی 9، 11

خدا:

آمرزشهای خدا 1، 8; تشویقهای خدا 3; تقدم رحمت خدا 7; تقدم فضل خدا 7; توبه پذیری خدا 2، 8; عطایای خدا 5; غضب خدا 7; فضل خدا 5; قدرت خدا 6; کیفرهای خدا 7

گناه:

آمرزش گناه 8

معبودراستین:

آمرزگاری معبودراستین 10; توبه پذیری معبودراستین 10; سختی کیفر در معبودراستین 10; صفات معبودراستین 10; عزت معبودراستین 10; عطایای معبودراستین 10; علم معبودراستین 10; فضل معبودراستین 10