تفسیر آیات قرآن کریم – سوره تغابن – آیه3 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بالْحَقِّ وَصَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ وَإِلَیْهِ الْمَصِیرُ

آسمان ها و زمین را به حقّ آفرید، و به شما شکل بخشید و شکل هایتان را نیکو ساخت; و بازگشت [همه] فقط به سوی او است.

1 - خداوند، آفریننده آسمان ها و زمین است.

خلق السمـوت و الأرض

2 - آفرینش جهان (آسمان ها، زمین و...)، براساس حق و هدفدار و به دور از بیهوده کاری است.

خلق السمـوت و الأرض بالحقّ

«حقّ» در مقابل باطل قرار دارد. یکی از معانی «باطل» عبث و بیهوده کاری است; یعنی، کاری که در آن هدف معقولی لحاظ نشود.

3 - جهان طبیعت، دارای آسمان های متعدد

السمـوت

4 - خداوند، انسان را تصویر کرد و به وی صورت انسانی بخشید.

و صوّرکم

5 - انسان ها، از نظر ظاهر و باطن و صورت و سیرت، زیبا و نیکو آفریده شده اند.

فأحسن صورکم

«صورت» عبارت است از هیئت هر شیئی که با آن، از دیگر اشیا جدا و ممتاز می گردد و شامل شکل ظاهری و هویت باطنی آن می شود (اقتباس از مفردات راغب).

6 - انسان، در مقایسه با دیگر موجودات، موجودی زیباتر، برتر و کامل تر است.

خلق السمـوت و الأرض بالحقّ و صوّرکم فأحسن صورکم

اختصاص به ذکر یافتن انسان با وصف «فأحسن صورکم» - پس از یادآوری آفرینش آسمان ها و زمین ـ می تواند اشاره به مطلب یاد شده باشد.

7 - آفرینش انسانِ زیبا صورت و نیکو سیرت، مظهر و مصداق روشن آفرینش بحق خدا

است.

خلق السمـوت و الأرض بالحقّ و صوّرکم فأحسن صورکم

8 - زیبایی و کمال، از ویژگی های انسان و از نعمت های الهی برای او است.

خلق السمـوت ... فأحسن صورکم

برداشت یاد شده از آنجا که آیه شریفه در مقام امتنان و برشمردن نعمت های اعطایی به انسان ها است.

9 - بازگشت نهایی تمامی امور و همه چیزها، به سوی خداوند است.

و إلیه المصیر

10 - جهان آفرینش، در حال حرکت است و خدا منتها الیه این حرکت می باشد.

و إلیه المصیر

«ال» در «المصیر» برای جنس است; یعنی، هر تحوّل و حرکتی در جهان هستی، تنها به سوی خداوند است.

11 - معاد و بازگشت انسان ها، به پیشگاه عدل الهی برای کیفر و پاداش، مقتضای آفرینش به حق و هدفمند جهان است.

خلق السمـوت و الأرض ... و إلیه المصیر

ذکر معاد انسان ها ـ پس از بیان آفرینش جهان بر پایه حق و هدفمندی ـ می تواند گویای نکته یاد شده باشد.

آسمان

تعدد آسمان ها 3; حقانیت خلقت آسمان ها 2; خالق آسمان ها 1; هدفداری خلقت آسمان ها 2

آفرینش

آثار حقانیت آفرینش 11; حرکت آفرینش 10; حقانیت خلقت آفرینش 2، 11; فرجام آفرینش 10; نشانه های حقانیت آفرینش 7; هدفداری خلقت آفرینش 2، 11

امور

فرجام امور 9

انسان

برتری انسان بر موجودات 6; خالق انسان 4، 5، 7; زمینه پاداش انسان ها 11; زمینه کیفر انسان ها 11; زیبایی انسان 6، 8; زیبایی خلقت انسان 5; فرجام انسان ها 11; کمال انسان 8; منشأ زیبایی انسان 7; ویژگیهای انسان 8

بازگشت به خدا 9، 10

فلسفه بازگشت به خدا 9، 11 10

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 9، 10

خدا

خالقیت خدا 1، 5، 7; صورتگری خدا 4; نعمتهای خدا8

زمین

حقانیت خلقت زمین 2; خالق زمین 1; هدفداری خلقت زمین 2

فرجام

فرجام امور 9