تفسیر آیات قرآن کریم – سوره التحریم– آیه12– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
وَمَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا وَصَدَّقَتْ بکَلِمَاتِ رَبِّهَا وَکُتُبهِ وَکَانَتْ مِنَ الْقَانِتِینَ
و نیز مریم دختر عمران را [مَثَل آورده است] همان کسی که دامن خود را پاک نگاه داشت; پس، از روح خود در آن دمیدیم، و کلمات پروردگار خود و کتاب های او را تصدیق کرد و از اطاعت پیشگان بود.
1 - حضرت مریم(ع)، نمونه بارز و مثال زدنی برای ایمان و دین داری
ضرب اللّه مثلاً للذین ءامنوا ... و مریم ابنت عمرن
2 - حضرت مریم(ع)، دختر عمران بود.
و مریم ابنت عمرن
3 - حضرت مریم(ع)، زنی عفیف و پاکدامن و دارای مقامی بلند در پیشگاه خداوند
الّتی أحصنت فرجها
«إحصان» (مصدر «أحصنت») به معنای منع و بازداشتن است. «فرج» در اصل به معنای شکاف میان دو شیء (مانند شرمگاه و...) است. منع و بازداشتن فرج، کنایه از پاکدامنی و عفاف است.
4 - گواهی خداوند، بر پاکدامنی و عفت مریم(ع)
الّتی أحصنت فرجها
5 - عفّت و پاکدامنی، از برجسته ترین اوصاف زنان و از بهترین کمالات آنان
الّتی أحصنت فرجها
برداشت یاد شده، به سبب این نکته است که خداوند، در مقام توصیف و تمجید از مریم(س) ـ که به عنوان زنی مثال زدنی و الگو مطرح شد ـ صفت عفت و پاکدامنی او را بیان کرده است.
6 - بارداری مریم(س) و تولد مسیح(ع)، با دمیده شدن روح الهی در او
فنفخنا فیه من روحنا
7 - روح آدمی، پدیده ای لطیف است.
فنفخنا فیه من روحنا
تعبیر از القای روح در رحم مریم(س)، با کلمه «نفخ» ـ که به معنای وارد کردن هوا در داخل اجسام است ـ می تواند بیانگر مطلب یاد شده باشد.
8 - عفّت و پاک دامنی مریم(س)، زمینه ساز برخورداری او از عنایات ویژه الهی
الّتی احصنت فرجها فنفخنا فیه من روحنا
تقدیم عبارت «الّتی أحصنت فرجها» بر «فنفخنا فیه من روحنا»، می تواند گویای برداشت یاد شده باشد.
9 - بهره مندی از عنایات و الطاف خداوند، نیازمند داشتن زمینه های شایسته و مستعد است.
الّتی أحصنت فرجها فنفخنا فیه من روحنا
10 - عفّت و پاکدامنی، راه تکامل و تعالی زن و زمینه ساز برخورداری او از الطاف و عنایات الهی
الّتی أحصنت فرجها فنفخنا فیه من روحنا
برداشت یاد شده، به سبب این نکته است که عفّت و پاکدامنی مریم(س)، موجب شد که او رشد کرده و به حدی برسد که از الطاف ویژه الهی برخوردار باشد و روح بلند مسیح(ع) با عنایت الهی در او دمیده شود.
11 - فرزند حضرت مریم(س) (عیسی(ع))، پرتو روح الهی و دارای مقامی بس بلند در پیشگاه خداوند
فنفخنا فیه من روحنا
اضافه «روح» به «نا»، اضافه تشریفی و برای بیان شرافت و عظمت این روح است.
12 - مریم(س)، مؤمن به وحی و کتاب های آسمانی و تصدیق کننده آنها بود.
و صدّقت بکلمـت ربّها و کتبه
13 - آمدن کتاب های آسمانی متعدد تا عصر حضرت مریم(س)
و صدّقت بکلمـت ربّها و کتبه
14 - مریم(س) شخصیتی اطاعت پیشه و فرمانبردار در برابر خداوند
و کانت من القـنتین
«قونت» در معنای طاعت و دعا استعمال می شود و در این آیه به معنای اطاعت است.
15 - مریم(س)، از تبار طاعت پیشگان و از نسل نیکان و خداپرستان
و کانت من القـنتین
برداشت یاد شده بدان احتمال است که «من» در «من القانتین» نشویه باشد; یعنی، مریم(س) برآمده از قانتان بود.
16 - از تبار نیکان و خداپرستان بودن، از فضایل و کمالات آدمی
و کانت من القـنتین
17 - حضرت مریم(س)، دارای شخصیتی بس بلند در پیشگاه خداوند و مورد تکریم و تمجید او
و مریم ابنت عمرن ... و کانت من القـنتین
تصریح به نام حضرت مریم(س) در سلسله شرح حال زنان الگو و نمونه (همچون آسیه همسر فرعون) می تواند اشاره به نکته یاد شده باشد.
اطاعت
اطاعت از خدا 14
انسان
کمال انسان 16
ایمان
ایمان به کتب آسمانی 12; ایمان به وحی 12
خدا
زمینه لطف خدا 8، 10; شرایط بهره مندی از لطف خدا 9; گواهی خدا 4; مدحهای خدا 17
خداپرستان 16
روح
حقیقت روح 7; لطافت روح 7
زن
آثار عفت زنان 5; زمینه تکامل زن 10; صفات پسندیده زنان 5; کمال زنان 5
صالحان 16
عفت
آثار عفت 10
عمران(ع)
دختر عمران(ع) 2
عیسی(ع)
قصه عیسی(ع) 11; مادر عیسی(ع) 11; مقامات عیسی(ع) 11; ولادت عیسی(ع) 6
کتب آسمانی
کتب آسمانی در دوران مریم(ع) 13
مریم(ع)
اطاعت مریم(ع) 14، 15; ایمان مریم(ع) 1، 12; بارداری مریم(ع)6; پدر مریم(ع) 2; تکریم مریم(ع) 17; خداپرستی مریم(ع) 15; دینداری مریم(ع) 1; عفت مریم(ع) 3، 8; فرزند مریم(ع) 11; فضایل مریم(ع) 1، 3، 4، 12، 14، 15، 17; قصه مریم(ع) 4، 6; گواهی بر عفت مریم(ع) 4; مدح مریم(ع) 17; مریم(ع) از صالحان 15; مقامات مریم(ع) 8; نفخ روح در مریم(ع) 6
نیازها
نیاز به استعداد 9
نیاکان
نقش نیاکان 16
تصاویر ضمیمه
