خاطرات روزانه / آیت الله هاشمی رفسنجانی / سال ۱۳۶۱ / کتاب « پس از بحران»
پنجشنبه 21 مرداد
ساعت شش صبح با اتومبیل به طرف شهر آگرا حرکت کردیم؛ دویست کیلومتر راه که بخشی اتوبان و بخشی جاده آسفالته ساده بود، کاملاً سر سبز و شبیه مازندران با مزارع برنج و نیشکر. عده‌ای هم با هواپیما آمدند. صبحانه را در هتل خوردیم و به تماشای مقبره عظیم «تاج محل» رفتیم که اکبر شاه برای ملکه «شاه جهان» به کمک معمارهای چینی و ترکی و ایرانی و... ساخته و از ساختمان‌های عجیب آن زمان است. قلعه دیدنی و جالبی هم به نام ردفورد کنار رودیامانا از آنها مانده. ظهر به دهلی برگشتیم.در تاج محل کتیبه‌ها از آیات قرآن و سنگهای مرمر مزّین به عقیق و یاقوت بود. انگلیسی‌ها خیلی‌ها را برده‌اند و کمی هم مانده است. زیاد هم آثار عجیبی ندارد ولی برای جذب توریست آن را بزرگ می‌کنند.در قلعه حیاط بزرگی را که اطرافش حدود چهارصد حجره بود نشان دادند و گفتند، در هر حجره یکی از زنهای اکبر شاه زندگی می‌کرده. گفته شد، هندوها از خاطرات ملوک عجم که همراه با اعمال زور بوده تنفر دارند. کنار تاج محل رود عظیم است که در الله آباد به رود گنگ مقدس می‌پیوندد. و پس از پیمودن دو هزار کیلومتر و مشروب کردن این بخش عظیم از اراضی در بنگال غربی به اقیانوس هند می‌ریزد.خلبان‌ها بدون اجازه فرودگاه را برای دیدن تاج محل ترک کرده بودند و یک ساعت ما را در پایگاه هوایی معطل کردند. برق هم قطع شد و گرمای شدیدی در خاموشی کولرها هیئت را به زحمت انداخت. بنا شد که عامل بی نظمی تنبیه شود. خلبانان گفتند که ما برنامه را نمی‌دانستیم ولی بعداً معلوم شد، کتابچه برنامه در اختیارشان بوده و بی‌توجهی کرده‌اند.
ساعت سه با آقای رائو وزیر خارجه ملاقات داشتم و نرسیدم ناهار بخورم. سپس با رئیس جمهوری هند که سیک است جلسه داشتیم و بیشتر بحث‌ها اخلاقی و درباره جنگ بود. سپس ملاقات دوم با خانم گاندی در منزلش انجام شد که ملاقات موفقی بود.امروز هند رسماً اعلام داشت که حاضر است میزبان کنفرانس غیر متعهدها باشد و این شکستی برای عراق و یک پیروزی برای ما بود و تأثیر سفر ما را نشان می‌دهد. سخنان دیشب من در مهمانی رئیس مجلس، آنها را در خصوص محافظه‌کاری در مسایل بین‌المللی در موضع دفاعی قرار داده و امروز خانم گاندی گفت که به خاطر مشکلات هند ناچاریم. متن مذاکرات همهî جلسات در پرونده سفر ضبط می‌شود.