تفسیر آیات قرآن کریم- سوره المعارج – آیه 24 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَالَّذینَ فِی أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَّعْلُومٌ

و آنان که در اموالشان حقّی است معلوم;

1 - تعیین کردن مقدار معیّنی از اموال خود برای انفاق، از اوصاف مؤمنان و مسلمانان راستین است.

و الذین فی أمولهم حقّ معلوم

2 - نیازمندان، دارای حق در اموال توانگران و شریک ثروت آنان

و الذین فی أمولهم حقّ معلوم

تعبیر «حق»، می تواند بیانگر حقیقت یاد شده باشد.

3 - وجود احکام اقتصادی و واجب مالی ـ جدا از فریضه زکات و خمس و پیش از آن ـ در شریعت اسلام

و الذین فی أمولهم حقّ معلوم

برداشت یاد شده، به جهت این نکته است که بنا به گفته همه مفسران، این آیه پیش از فریضه زکات و خمس نازل شده است.

4 - انفاق و اختصاص دادن مقدار معیّنی از اموال خویش به نیازمندان جامعه، تعدیل کننده غرایز و تأثیرگذار در اخلاق بشر (حرص، بخل، ناشکیبایی و...)

إنّ الإنسـن خلق هلوعًا ... إلاّ المصلّین ... و الذین فی أمولهم حقّ معلوم

5 - «عن محمّد بن مروان عن جعفر بن محمّد(ع) قال: إنّی لأطوفُ بالبیت مع أبی(ع) إذ أقبل رجلٌ ... فقال: ...فأخبرنی عن قوله: «و فی أموالهم حق معلوم» ما هـذا الحقّ المعلوم؟ قال: هو الشیء یخرجه الرجلُ من ماله لیس من الزّکاة فیکون للنّائبة و الصّلة...;(1)

محمدبن مروان از امام صادق(ع) روایت نموده است که فرمود: با پدرم در حال طواف خانه خدا بودیم که مردی به طرف ما آمد ... و گفت: ... مرا از سخن

خداوند: «و فی أموالهم حقّ معلوم» آگاه کن که این «حق معلوم» چیست؟ فرمود: آن حق چیزی است که شخص از مال خود، خارج می کند و جزء زکات نیست; بلکه آن را برای رفع گرفتاری ها و پیشامدها و بخشش و احسان، از مال خود جدا می کند...».

اخلاق

عوامل مؤثر در اخلاق 4

اسلام

تعالیم اسلام 3

انفاق

آثار انفاق 4; اهمیت انفاق 5

بخل

موانع بخل 4

ثروتمندان

تکلیف ثروتمندان 2; شریک ثروتمندان 2

حرص

موانع حرص 4

روایت 5

صبر

موانع بی صبری 4

غرایز

عوامل تعدیل غرایز 4

فقرا

حقوق فقرا 2، 5

مؤمنان

انفاق مؤمنان 1; صفات مؤمنان 1

واجبات

واجبات مالی 3

پی نوشت ها :

1. تفسیر عیاشی، ج 1، ص 30، ح 5; بحارالأنوار، ج 93، ص 95، ح 10.