تفسیر آیات قرآن کریم – سوره المطففین– آیه 14– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

کَلَّا بَلْ رَانَ عَلَی قُلُوبهِم مَّا کَانُوا یَکْسبُونَ

چنین نیست، بلکه آنچه کسب می کردند بر قلب هایشان زنگار نشانده است.

 

1 - افسانه پنداشتن قرآن، دیدگاهی مطرود است و صاحب نظران نباید از قرآن چنین تصوری داشته باشند.

 

کلاّ

حرف «کلاّ»، برای منع مخاطب از پذیرفتن سخنی است که پیش از آن، مطرح بوده است.

 

2 - قیامت، حقیقت دارد و نباید آن را افسانه پنداشت.

 

الذین یکذّبون بیوم الدین ... إذا تتلی علیه ءایـتنا قال أسـطیر الأوّلین . کلاّ

 

3 - روی گردانی کافران از قرآن، به دلیل ناتوانی آنان از درک مفاهیم آن است و افسانه دانستن آن، بهانه ای بیش نیست.

 

قال أسـطیر الأوّلین . کلاّ بل ران علی قلوبهم

 

4 - قلب منکران قرآن، زنگارگرفته و چرکین است و از درک مفاهیم آن ناتوان می باشد.

 

کلاّ بل ران علی قلوبهم

«رَیْن» (مصدر «ران») به معنای زنگار و چرک است (لسان العرب).

 

5 - قلب، مرکز دریافت حقایق و رهنمودهای الهی و پیدایش گرایش ها و اعتقادات است.

 

ما یکذّب ... قال أسـطیر الأوّلین . کلاّ بل ران علی قلوبهم

 

6 - مداومت کافران بر تکذیب، طغیان و گناه، مایه چرکین شدن قلب و مسدود شدن راه های شناخت بر آنان است.

 

بل ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون

مراد از «ما کانوا یکسبون»، همان اموری است که آیات پیشین درباره کافران برشمرده است.

 

7 - شناخت ها و کردار انسان، سرمایه و دستاورد او و مؤثر در گرایش ها و ضعف و قوّت فهم او است.

 

ما کانوا یکسبون

تعبیر «یکسبون» ـ که ناظر به تکذیب اعتدا و گناه کافران است ـ بیانگر این است که اندیشه ها و کردار، سرمایه ای است که آن را به دست آورده اند; گرچه برای آنان چیزی جز زیان دربرندارد.

 

8 - انکار قیامت، برخاسته از قلب سیاه و درک ناتوان است.

 

الذین یکذّبون بیوم الدین ... کلاّ بل ران علی قلوبهم

 

9 - طغیان گری و گناه، سیاه کننده قلب و مسدودسازنده راه درک و اعتقاد است.

 

کلّ معتد أثیم ... بل ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون

 

10 - تمام مردم، حتی کافران، در اصل آفرینش خویش، از قدرت درک حقایق و قلبی روشن و فهمیده برخورداراند.

 

بل ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون

 

11 - تلاوت آیات قرآن، بر کسانی که قلب شان بر اثر گناه، سیاه و فاسد شده، تأثیری ندارد.

 

إذا تتلی علیه ءایـتنا ... بل ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون

 

12 - «عن أبی جعفر(ع) قال:[قال] ما من عبد إلاّ و فی قلبه نکتة بیضاء فإذا أذنب ذنباً خرج فی النکتة نکتة سوداء فإن تاب ذهب ذلک السواد فإن تمادی فی الذنوب زاد ذلک السواد حتّی یُغَطّی البیاض فإذا [ت] غطّی البیاض لم یرجع صاحبه إلی خیر أبداً و هو قول اللّه عزّوجلّ: «کلاّ بل ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون»;(1)

 

از امام باقر(ع) روایت شده که فرمود: هیچ بنده ای نیست جز این که در قلبش نقطه سفیدی است، هرگاه گناهی مرتکب شود، در آن سفیدی نقطه سیاهی پدید می آید، پس اگر توبه کند آن سیاهی از بین می رود و اگر گناهان را ادامه دهد، آن سیاهی افزون می گردد تا تمام سفیدی قلب را فرامی گیرد و هنگامی که سفیدی قلب به سیاهی پوشیده شد، صاحب آن قلب هرگز به سوی نیکی برنمی گردد و این سخن خدای عزّوجلّ است که فرمود: کلاّ بل ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون».

انسان

ادراک انسان ها 10; عوامل مؤثر در فهم انسان 7

حقایق

مرکز درک حقایق 5

روایت 12

شناخت

آثار شناخت 7; آفات شناخت 6

طغیان

آثار طغیان 9

عمل

آثار عمل 7

فهم

موانع فهم 9

قرآن

آثار عجز از فهم قرآن 3; اعراض از قرآن 3; تهمت افسانه به قرآن 3; رد تهمت افسانه به قرآن 1; زنگار قلب مکذبان قرآن 4

قلب

آثار سیاهی قلب 8، 12; زمینه سیاهی قلب 9; عوامل سیاهی قلب 12; نقش قلب 5

قیامت

حقانیت قیامت 2; عجز از فهم قیامت 8; منشأ تکذیب قیامت8

کافران

آثار تکذیبگری کافران 6; آثار گناهکاری کافران 6; آثار لجاجت کافران 6; ادراک کافران 10; اعراض کافران 3; بهانه جویی کافران 3; تهمتهای کافران 3; زمینه زنگار قلب کافران 6; عجز کافران 3; کافران و قرآن 3

گرایشها

عوامل مؤثر در گرایشها 7

گناه

آثار گناه 9، 12

گناهکاران

بی تأثیری آیات خدا در گناهکاران 11

پی نوشت ها :

1. کافی، 2، ص 273، ح 20; نورالثقلین، ج 5، ص 531، ح 22.