تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الشوری – آیه30– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَمَا أَصَابَکُم مِّن مُّصِیبَةٍ فَبمَا کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ وَیَعْفُو عَن کَثِیرٍ

 

و هر مصیبتی به شما برسد به سبب دستاورد خودتان است و خدا از بسیاری [از گناهان شما ]می گذرد.

 

1 - تمامی گرفتاری ها و مشکلات زندگی آدمیان، نتیجه عملکرد و دستاورد خود آنان است.

 

و ما أصـبکم من مصیبة فبما کسبت أیدیکم

 

2 - خلقت الهی، خلقتی نیکو و بایسته و فاقد شرور و بدی ها است.

 

و من ءایـته خلق السمـوت و الأرض ... و ما أصـبکم من مصیبة فبما کسبت أیدیکم

 

3 - تأثیر گناه، در گرفتار آمدن انسان ها به قحطی و خشکسالی

 

و هو الذی ینزّل الغیث من بعد ما قنطوا ... و ما أصـبکم من مصیبة فبما کسبت أیدیکم

سیاق آیات ،می تواند بیانگراین نکته باشد که رحمت و قدرت الهی گسترده و فراگیر است و قحطی ها و خشکسالی ها بازتاب عملکرد خود انسان هااست.

 

4 - بلاها و مصائب اجتماعی، بازتاب گناهان جمعی مردمان است.

 

و ما أصـبکم من مصیبة فبما کسبت أیدیکم

خطاب جمع «ما أصابکم»، می تواند ناظر به حیثیت جمعی انسان هاباشد.

 

5 - گناه، دارای آثار تکوینی در نظام زندگی انسان ها است.

 

و ما أصـبکم من مصیبة فبما کسبت أیدیکم و یعفواْ عن کثیر

 

6 - عفو خداوند، نسبت به بسیاری از گناهان و خطاهای انسان ها

 

و یعفواْ عن کثیر

 

7 - عفو الهی نسبت به بسیاری از گناهان، مانع بروز مصیبت های بیشتر و ویرانگر برای جامعه و مردم

 

و ما أصـبکم ... و یعفواْ عن کثیر

از ارتباط صدر و ذیل آیه شریفه، استفاده می شود که بخشودگی بسیاری از گناهان، موجب می شود که بازتاب آن دامنگیر انسان نشود.

 

8 - مصائب و بلاهای جوامع بشری، تنها بازتاب و نتیجه بخشی از گناهان و خطاهای مردم است.

 

و ما أصـبکم ... و یعفواْ عن کثیر

از یادکرد «یعفواْ عن کثیر» در پایان آیه، این مطلب به دست می آید که انسان گرفتار تمامی نتایج و آثار عملکرد خویش نیست; چه این که بسیاری از گناهان مورد عفو خداوند قرار می گیرد.

 

9 - «هشام بن سالم عن أبی عبداللّه(ع) قال: أما انّه لیس من عرق یضرب و لا نکبة و لا صداع و لا مرض إلاّ بذنب و ذلک قول اللّه عزّوجلّ فی کتابه «و ماأصابکم من مصیبة فبما کسبت أیدیکم و یعفواْ عن کثیر» قال: ثمّ قال ما یعفو اللّه أکثر مما یؤاخذ به;(1)

 

هشام بن سالم از امام صادق(ع) روایت نموده که فرمود: هیچ رگی نمی زند و هیچ گرفتاری و سردرد و مرضی عارض نمی شود مگر این که اثر گناهی است که انجام گرفته، و این است سخن خدای عزّوجلّ در کتاب خودش «و ما أصابکم من مصیبة فبما کسبت أیدیکم و یعفواْ عن کثیر» سپس امام فرمود: آنچه را خدا عفو می کند بیشتر از آن است که مورد مؤاخذه قرار می دهد».

 

10 - «علی بن رئاب قال: سألت أباعبداللّه(ع) عن قول اللّه عزّوجلّ «و ما أصابکم من مصیبة...» أرأیت ما أصاب علیّاً و أهل بیته هو بما کسبت أیدیهم و هم أهل الطهارة معصومون؟! فقال ... انّ اللّه عزّوجلّ یخص أولیائه بالمصایب لیأجرهم علیها من غیر ذنب;(2)

 

علی بن رئاب می گوید از امام صادق(ع) راجع به سخن خداوند عزّوجلّ : «ما أصابکم من مصبیة...» سؤال نمودم: آیا مصایبی که به علی(ع) واهل بیت او رسیده به خاطر کارهایی بوده که انجام داده اند ؟! در حالیکه آنان پاک و معصوم بودند، فرمود: همانا خداوند اولیای خود را بدون آن که گناهی مرتکب شده باشند گرفتار مصیبت ها بلاها می کند تا به آنان مزد و پاداش دهد».

 

11 - «قال علی(ع) ...ما من مسلم یذنب ذنباً فیعفو اللّه عنه فی الدنیا إلاّ کان أجلّ و أکرم من أن یعود علیه بعقوبة فی الآخرة، و قد أجلّه اللّه فی الدنیا و تلا هـذه الآیة «و ما أصابکم من مصیبة فبما کسبت أیدیکم و یعفواْ عن کثیر»;(3)

 

امام علی(ع) فرمود: ...هیچ مسلمانی نیست که گناهی مرتکب شود و خدا آن را در دنیا عفو کند مگر این که خداوند بزرگوارتر و کریم تر است از این که او را در آخرت، عقوبت نماید، در حالی که در دنیا به او مهلت داده بود، سپس امام(ع) این آیه را تلاوت فرمود: «و ما أصابکم من مصیبة فبما کسبت أیدیکم و یعفواْ عن کثیر».

امام علی(ع):

فلسفه مصایب امام علی(ع) 10

اولیاءالله:

فلسفه مصایب اولیاءالله 10

اهل بیت(ع):

فلسفه مصایب اهل بیت(ع) 10

بلا:

زمینه بلا 8، 9; موانع بلا 7

بلایای اجتماعی:

زمینه بلایای اجتماعی 4

خدا:

آثار عفو خدا 7; عفو خدا 6، 9; ویژگیهای خالقیت خدا 2

خشکسالی:

زمینه خشکسالی 3

روایت: 9، 10، 11

سختی:

منشأ سختی 1

عمل:

آثار فردی عمل 1

قحطی:

زمینه قحطی 3

گناه:

آثار اجتماعی گناه 4، 8; آثار تکوینی گناه 5; آثار گناه 3، 9; عفو از گناه 6

مسلمانان:

آمرزش مسلمانان 11

مصایب:

زمینه مصیبت 4; زمینه مصایب اجتماعی 8; موانع مصایب اجتماعی 7

پی نوشت ها:

1. کافی، ج 2، ص 269، ح 3; نورالثقلین، ج 4، ص 581، ح 96.

2. نورالثقلین، ج 4، ص 581، ح 98; معانی الأخبار، ص 384، ح 15.

3. بحارالأنوار، ج 6، ص 5، ح 7.