تفسیر آیات قرآن کریم – سوره أحزاب – آیه 17 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قُلْ مَن ذَا الَّذی یَعْصِمُکُم مِّنَ اللَّهِ إِنْ أَرَادَ بکُمْ سُوءًا أَوْ أَرَادَ بکُمْ رَحْمَةً وَلَا یَجِدُونَ لَهُم مِّن دُونِ اللَّهِ وَلِیًّا وَلَا نَصِیرًا

بگو: اگر خدا برای شما رنجی یا رحمتی اراده کند، کیست که شما را در مقابل (اراده) خدا مصون بدارد؟ در حالی که غیر [از] خدا برای خود نه کارسازی می یابند و نه یاری دهنده ای.

1 - پیامبر(ص)، مأمور ابلاغ پیام خداوند به مردم بود.

قل

2 - پیامبر(ص)، موظف بود که با تبیین قلمرو نفوذ خواست خدا درباره زندگی و مرگ، عقیده نادرست منافقان درباره مرگ را تصحیح کند.

قل من ذا الذی یعصمکم من اللّه إن أراد بکم سوءًا

3 - هیچ قدرتی توان ندارد از تصمیم خداوند درباره گرفتار کردن کسی به بدی و رنج، جلوگیری کند.

من یعصمکم من اللّه إن أراد بکم سوءًا

4 - در صورت تصمیم خداوند به اعطای رحمت به کسی، هیچ قدرتی توان جلوگیری از آن را ندارد.

من ذا الذی یعصمکم من اللّه ... أو أراد بکم رحمة

برای این که «أراد بکم رحمة» با «من ذا الذی یعصمکم من اللّه» قابل جمع گردد، باید کلامی در تقدیر باشد و آن می تواند چنین باشد: «من ذا الذی یصیبکم سوءاً إن أراد اللّه بکم رحمة»; یعنی: «چه کسی می تواند به شما بدی برساند، اگر خداوند برای شما رحمت بخواهد؟».

5 - خداوند، آن چنان توانایی دارد که می تواند در سخت ترین شرایط جهاد و جنگ، انسان را از مرگ حفظ کند.

إن فررتم من الموت ... من ذا الذی یعصمکم من اللّه إن أراد بکم سوءًا أو أراد بکم رحمة

6 - فرار از معرکه مرگ آور باعث نمی شود که شخص، از تیررس اراده خداوند خارج شود.

إن فررتم من الموت ... من ذا الذی یعصمکم من اللّه إن أراد بکم سوءًا

7 - در صورت گرفتار شدن انسان به بدی و رنج ـ که سر منشأ آن خداوند است ـ هیچ کمکی وجود ندارد تا او را از آن وضعیت نجات دهد.

   من ذا الذی یعصمکم من اللّه إن أراد بکم سوءًا... و لایجدون لهم من دون اللّه ولیًّا و لانصیرًا

8 - خداوند، تنها «ولیّ» (متولیّ امور) و «نصیر» (یاور) است.

و لایجدون لهم من دون اللّه ولیًّا و لانصیرًا

9 - خداوند، تنها کسی است که می تواند شر و بدی خود آفریده را، رفع کند.

   من ذا الذی یعصمکم من اللّه إن أراد بکم سوءًا... و لایجدون لهم من دون اللّه ولیًّا و لانصیرًا

ابتلا

ابتلا به سختی 3، 7

اسماوصفات

نصیر 8; ولی 8

خدا

افعال خدا 9; حتمیت اراده خدا 3، 4، 6; رحمت خدا 4; قدرت خدا 3، 5، 9; محدوده مشیت خدا 2

سختی

منشأ سختی 7

شرور

رفع شرور 9

محمد(ص)

تبلیغ محمد(ص) 1; مسؤولیت محمد(ص) 1، 2

مرگ

فرار از مرگ 6; ممانعت از مرگ 5

منافقان

تصحیح عقیده منافقان 2; منافقان و مرگ 2