تفسیر آیات قرآن کریم – سوره أحزاب – آیه 16 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قُل لَّن یَنفَعَکُمُ الْفِرَارُ إِن فَرَرْتُم مِّنَ الْمَوْتِ أَوِ الْقَتْلِ وَإِذًا لَّا تُمَتَّعُونَ إِلَّا قَلِیلًا

بگو: اگر از مرگ یا کشته شدن فرار کنید، فرار شما هرگز سودتان نمی دهد و [به فرض این که سودتان بدهد] در آن صورت جز اندکی بهره مند نخواهید شد.

 

1 - پیامبراکرم(ص)، مأمور ابلاغ پیام خداوند به مردم

 

قل لن ینفعکم الفرار

 

2 - پیامبر(ص)، موظف بود که عقیده منافقان مدینه را درباره حفظ جان از خطر مرگ، تصحیح کند.

 

إن یریدون إلاّ فرارًا ... قل لن ینفعکم الفرار إن فررتم ...و إذًا لاتمتّعون إلاّ قلیلاً

 

3 - منافقان شرکت کننده در غزوه احزاب، درصدد فرار از جهاد، به منظور نجات خود بودند.

 

قل لن ینفعکم الفرار

 

4 - فرار از جبهه جهاد، ممکن است که نحوه مرگ و یا قتل را تغییر دهد، اما برای همیشه آنها را منتفی نمی سازد.

 

قل لن ینفعکم الفرار إن فررتم من الموت أو القتل و إذًا لاتمتّعون إلاّ قلیلاً

 

5 - انسان ها، از مرگ گریزان اند.

 

إن فررتم من الموت أو القتل

 

6 - منافقان حاضر در غزوه احزاب، برای نجات از مرگ و یا کشته شدن، تصمیم به فرار از جهاد گرفتند.

 

إن یریدون إلاّ فرارًا ... إن فررتم من الموت أو القتل

 

7 - خداوند، به منافقان شرکت کننده در غزوه احزاب، با بیان این که حتی در صورت فرار از جبهه جهاد، گرفتار مرگ یا قتل، در جای دیگر یا زمان دیگر می شوند، هشدار داده است.

 

إن فررتم من الموت أو القتل و إذًا لاتمتّعون إلاّ قلیلاً

 

8 - مرگ، امری حتمی است و از آن گریزی نیست.

 

إن فررتم من الموت ... و إذًا لاتمتّعون إلاّ قلیلاً

 

9 - شاکله روحی و روانی انسان، در رفتار وی تأثیر دارد.

 

و قالت طائفة ... فارجعوا و یستئذن فریق منهم ... إن فررتم من الموت أو القتل

آنچه باعث اجازت خواهی منافقان از پیامبر(ص) برای ترک جهاد شد، ترس شان بود و همین ترس ـ که حالتی روانی است ـ برانگیزاننده آنها برای فرار ـ که حالتی رفتاری است ـ شده است.

 

10 - وابستگی به دنیا، از جمله عوامل فرار از جهاد است.

 

إن فررتم من الموت ... و إذًا لاتمتّعون إلاّ قلیلاً

کاربرد «لاتمتّعون» به جای این که بگوید: «چندان زنده نخواهید ماند.»، می تواند به این نکته اشاره داشته باشد که منافقان، در پی دستیازیدن به متاع دنیوی، از مرگ فرار می کرده اند.

انسان

نقش روحیات انسان 9

ترس

ترس از قتل 6; ترس از مرگ 6

جهاد

آسیب شناسی جهاد 10; عوامل فرار از جهاد 10; فرار از جهاد 4

خدا

انذارهای خدا 7

دنیاطلبی

آثار دنیاطلبی 10

رفتار

پایه های رفتار 9

غزوه احزاب

منافقان مدینه در غزوه احزاب 3، 6، 7

قتل

تغییر کیفیت قتل 4

محمد(ص)

تبلیغ محمد(ص) 1; مسؤولیت محمد(ص) 1، 2

مرگ

تغییر کیفیت مرگ 4; حتمیت مرگ 4، 7، 8; فرار از مرگ5

منافقان مدینه

انذار منافقان مدینه 7; تصحیح عقیده منافقان مدینه 2; فرار منافقان مدینه از جهاد 3، 6; فرار منافقان مدینه از مرگ 3، 6; منافقان مدینه و خطر مرگ 2