تفسیر آیات قرآن کریم – سوره یس – آیه 69 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا یَنبَغِی لَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا ذکْرٌ وَقُرْآنٌ مُّبینٌ

و به او (محمد) شعر نیاموختیم و [گفتن شعر ]برایش میسّر نیست، کتاب وی جز تذکاری و قرآنی روشنگر نیست.

 

1 - خداوند، هیچ گونه شعری به پیامبر اسلام(ص) نیاموخت.

 

و ما علّمنـه الشعر

 

2 - قرآن، سخنی از سنخ شعر نیست.

 

و ما علّمنـه الشعر

مقصود از آموخته ای که از سنخ شعر نیست، قرآن کریم است که کافران آن را شعر می پنداشتند و بر این اساس، پیامبراسلام(ص) را به شاعر بودن متهم می کردند.

 

3 - قرآن، سخنی است سراسر حق و هدف مند و پیراسته از کلامِ برخواسته از تخیلات و سخنان مبالغه آمیز و خلاف واقع.

 

و ما علّمنـه الشعر

برداشت یاد شده از شعر نبودن قرآن استفاده می شود; زیرا شعر برخاسته از تخیلات شاعر و معمولاً توأم با سخنان مبالغه آمیز و خلاف واقع است که شاعران گاهی به منظور حفظ وزن، سجع و قافیه شعر به آن متوسل می شوند.

 

4 - قرآن، کتابی است دارای نظم، شیوه و ترکیبی جذاب و مخصوص به خود.

 

و ما علّمنـه الشعر

برداشت یاد شده مبتنی بر این نکته است که آنچه کافران را به شعر پنداشتن قرآن واداشت، نظم و اسلوب پر جاذبه و ویژه ای بود که در این کتاب الهی مشاهده کردند.

 

5 - پیراسته بودن مقام پیامبر(ص)، از مقولات شعری و تخیلات شاعرانه

 

و ما علّمنـه الشعر و ماینبغی له

 

6 - پیامبر(ص)، از گفتن شعر ناتوان بود.

 

و ما علّمنـه الشعر و ما ینبغی له

برخی از مفسران بر آنند که مقصود از «ما ینبغی له» ناتوان بودن پیامبر(ص) از سرودن شعر و یا مشکل بودن آن برای ایشان است; زیرا خداوند درصدد نفی کامل و قطعی شعر بودن قرآن است و بانفی توانایی شعر گفتن از پیامبر(ص)، این منظور بهتر حاصل می شود.

 

7 - قرآن، کتابی سراسر یاد و یادآوری برای انسان است.

 

إن هو إلاّ ذکر

«ذکر» مصدری است که برای بیان مبالغه، وصف برای قرآن قرار گرفته و به معنای تذکر و یادآوری است.

 

8 - قرآن، کتاب قرائت شده بر پیامبر(ص)

 

و قرءان

«قرآن» مصدر «قرأ» است که مانند «رجحان» و «کفران» بر اسم مفعول اطلاق شده است; یعنی، «الکلام المقروء».

 

9 - ذکر و قرآن، از نام های کتاب آسمانی پیامبراسلام(ص)

 

إن هو إلاّ ذکر و قرءان

 

10 - قرآن، کتابی روشن و قابل فهم برای همگان

 

و قرءان مبین

 

11 - محتوا، شیوه و نظم موجود در قرآن، روشنگر خدایی بودن آن و پیراستگی آن از تخیلات شاعرانه.

 

و ما علّمنـه الشعر و ما ینبغی له إن هو إلاّ ذکر و قرءان مبین

برداشت یاد شده بر این اساس استوار است که مقصود از روشنگر بودن قرآن به ـ قرینه صدر آیه (و ما علّمناه الشعر و ما ینبغی له) ـ این حقیقت باشد که قرآن، خود شاهد و گواهِ الهی بودن و نیز پیراسته بودنش از تخیلات شاعرانه است.

انسان

تذکر به انسان 7

تذکر

ابزار تذکر 7

ذکر 9

قرآن 9

تنزیه قرآن 9 2، 3، 11; جذابیت قرآن 9 4; حقانیت قرآن 9 3، 11; سهولت فهم قرآن 9 10; قرآن 9 و شعر 2; نامهای قرآن 9 9; نظم قرآن 9 4، 11; نقش قرآن 9 7; وحیانیت قرآن 9 11; وضوح قرآن 9 10; ویژگیهای قرآن 9 3، 4، 10، 11

محمد(ص)

تلاوت قرآن بر محمد(ص) 8; تنزیه محمد(ص) 1، 5; رد شاعری محمد(ص) 1، 5; عجز محمد(ص) از شاعری 6