تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نمل – آیه 69 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِینَ
بگو: در زمین سیر کنید پس بنگرید که فرجام مجرمان چگونه بود؟
1 - عبرت گرفتن از سرنوشت مجرمان گذشته تاریخ، هشدار خداوند به منکران معاد
و قال الذین کفروا... إن هـذا إلاّ أسـطیر الأوّلین . قل سیروا فی الأرض فانظروا کیف کان عـقبة المجرمین
2 - تاریخ و آثار بر جای مانده از پیشینیان، دربردارنده درس ها و عبرت ها
قل سیروا فی الأرض فانظروا کیف کان عـقبة المجرمین
3 - مطالعه تاریخ و سرگذشت جوامع بشری، از زمینه های شناخت و کسب بینش درست
قل سیروا فی الأرض فانظروا کیف کان عـقبة المجرمین
دعوت به سیر و سیاحت در زمین (سیروا فی الأرض) و نگرش عمیق در احوال و آثار پیشینیان (فانظروا...) بیانگر مطلب یاد شده است.
4 - کیفر منکران معاد و ختم فرجام ایشان با عذابی مرگبار، از سنت های خداوند است.
فانظروا کیف کان عـقبة المجرمین
تعبیر «فانظروا» دربردارنده معنای عبرت گیری و درس آموزی است و عبرت گرفتن در صورتی معنا دارد که حکم جاری بر مجرمان پیشین، درباره نسل های بعد نیز استمرار داشته باشد.
5 - آثار و نمودهای عینی بر جای مانده از جوامع هلاک شده پیشین، در دسترس مردم عصر بعثت و قابل شهود و تجربه برای آنان
قل سیروا فی الأرض فانظروا کیف کان عـقبة المجرمین
6 - جرم و تبه کاری، عامل هلاکت جوامع پیشین
فانظروا کیف کان عـقبة المجرمین
7 - مخالفان پیامبر(ص) متشکل از عناصری مجرم و تبه کار
قل سیروا فی الأرض ... کیف کان عـقبة المجرمین
خداوند، مخالفان پیامبر را به سرنوشت شوم مجرمان تهدید کرده است و این نشان می دهد که آنان هم مجرم اند و بدین جهت در سرنوشت با دیگر مجرمان همانند خواهند بود.
8 - جرم و تبه کاری، زمینه مخالفت ورزیدن با پیامبران الهی و انکار معاد
إن هـذا إلاّأسـطیر الأوّلین ... فانظروا کیف کان عـقبة المجرمین
آثارباستانی
آثارباستانی در صدراسلام 5; عبرت از آثارباستانی 2
اقوام پیشین
آثارباستانی اقوام پیشین 2، 5; عوامل هلاکت اقوام پیشین 6; گناهکاری اقوام پیشین 6
انبیا
زمینه مخالفت با انبیا 8
تاریخ
آثار مطالعه تاریخ 3; عبرت از تاریخ 2
جرم
آثار جرم 8
خدا
سنتهای خدا 4; هشدارهای خدا 1
شناخت
زمینه شناخت 3
عبرت
عوامل عبرت 1، 2
عقیده
زمینه تصحیح عقیده 3
گناه
آثار گناه 6
گناهکاران
عبرت از سرنوشت گناهکاران 1
محمد(ص)
مجرمیت مخالفان محمد(ص) 7; ویژگیهای مخالفان محمد(ص) 7
معاد
زمینه تکذیب معاد 8; عذاب مکذبان معاد 4; فرجام مکذبان معاد 4; کیفر مکذبان معاد 4; هشدار به مکذبان معاد 1