تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نور – آیه 43– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُزْجِی سَحَابًا ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَیْنَهُ ثُمَّ یَجْعَلُهُ رُکَامًا فَتَرَی الْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ وَیُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاء مِن جِبَالٍ فِیهَا مِن بَرَدٍ فَیُصِیبُ بهِ مَن یَشَاء وَیَصْرِفُهُ عَن مَّن یَشَاء یَکَادُ سَنَا بَرْقِهِ یَذْهَبُ بالْأَبْصَارِ

آیا ندیده ای که خدا ابری را می راند سپس میان [اجزای] آن پیوستگی برقرار می کند، آن گاه آن را متراکم می سازد; پس می بینی که باران از لابه لای آن بیرون می آید، و از آسمان از کوه هایی [از ابر منجمد شده] که در آن جا هست تگرگی فرو می ریزد، پس [خسارت] آن را به هر که بخواهد می رساند و آن را از هر که بخواهد دور می کند; نزدیک است شعاع برقش چشم ها را ببرد.

 

1 - خداوند ابرها را به آرامی روان می سازد.

 

ألم تر انّ اللّه یزجی سحابًا

«ازجاء» (مصدر «یزجی») به معنای دفع و حرکت دادن به آرامی و ضعیف است (برگرفته شده از لسان العرب).

 

2 - خداوند، پاره های ابر را جمع کرده و میان آنها پیوند می دهد.

 

ثمّ یؤلّف بینه

«تألیف» به معنای جمع و پیوند است.

 

3 - خداوند، ابر را متراکم و انباشته می سازد.

 

ثمّ یجعله رکامًا

«رکام» به معنای «متراکم» است.

 

4 - دانه های باران، از لابه لای اجزای متراکم ابرها بیرون می آید.

 

فتری الودق یخرج من خلـله

«ودق» به معنای باران است; چه کم باشد و چه زیاد; چه شدید باشد و چه ضعیف (لسان العرب).

 

5 - حرکت ابر، جمع اجزای آن و تراکم و فشردگی آنها، موجب پیدایش و نزول باران می شود.

 

أنّ اللّه یزجی سحابًا ثمّ یؤلّف بینه ثمّ یجعله رکامًا فتری الودق یخرج من خلـله

 

6 - خداوند، از بالا و از ابر یخ زده ـ که به کوه می ماند ـ تگرگ فرو می ریزد.

 

و ینزّل من السماء من جبال فیها من برد

«من جبال» بدل از «من السماء» و برای تشبیه کردن ابرها، به کوه ها است; همان گونه که تشبیه اشیای بزرگ و با عظمت به کوه، بسیار معمول است; مانند کوه علم و.... «بَرَد» نیز به معنای تگرگ است.

 

7 - در فضا، انبوهی از ابرهای یخ زده همچون کوه، وجود دارد.

 

و ینزّل من السماء من جبال فیها من برد

 

8 - تشکیل و تراکم ابرها و نزول باران و تگرگ، جلوه فرمان روایی و قدرت بی مانند خداوند بر جهان (آسمان ها و زمین)

 

و للّه ملک السمـوت ... أنّ اللّه یزجی سحابًا ... و ینزّل من السماء من جبال فیها من برد

 

9 - اصابت تگرگ به برخی از انسان ها و بازداشتن آن از برخی دیگر، به مشیت خدا است.

 

من برد فیصیب به من یشاء و یصرفه عن من یشاء

 

10 - ابرهای متراکم، دارای بار الکتریکی مثبت و منفی

 

أنّ اللّه یزجی سحابًا ... رکامًا ... یکاد سنا برقه یذهب بالأبصـر

 

11 - نور شدید، از عوامل زدایش بینایی چشم *

 

یکاد سنا برقه یذهب بالأبصـر

«سنا» به معنای «ضیاء» (روشنایی) و «برق» به معنای لمعان و نوری است که بر اثر برخورد ابرها به وجود می آید.

 

12 - عوامل طبیعی، مجرای اراده خداوند است.

 

ألم تر انّ اللّه یزجی سحابًا ... فتری الودق یخرج من خلـله

ابر

الکتریسیته ابر ها 10; تراکم ابر ها 3، 5، 8; تلقیح ابر ها 2; حرکت ابر ها 1، 2، 5; فواید ابر ها 4، 10

الکتریسیته

منابع الکتریسیته 10

باران

بارش باران 8; عوامل بارش باران 4، 5

تشبیهات قرآن

تشبیه ابرها 6، 7; تشبیه به کوه 6، 7

تگرگ

بارش تگرگ 8، 9; عوامل بارش تگرگ 6

خدا

افعال خدا 1، 2، 3، 6; مجاری اراده خدا 12; مشیت خدا 9; نشانه های حاکمیت خدا 8; نشانه های قدرت خدا 8

عوامل طبیعی

نقش عوامل طبیعی 12

قرآن

تشبیهات قرآن 6، 7

کوری

عوامل کوری 11

نور

آثار نور شدید 11