تفسیر آیات قرآن کریم- سوره فصلت – آیه 43 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
مَا یُقَالُ لَکَ إِلَّا مَا قَدْ قِیلَ لِلرُّسُلِ مِن قَبْلِکَ إِنَّ رَبَّکَ لَذُو مَغْفِرَةٍ وَذُو عِقَابٍ أَلِیمٍ
[از سخنان ناروا مانند نسبت دادن سحر و جنون چیزی] به تو گفته نمی شود مگر آنچه به رسولان پیش از تو گفته شد، همانا پروردگار تو دارای آمرزشی [ارجمند] و عقوبتی دردآور است.
1 - موضع گیری ملحدانه مشرکان در برابر پیامبر(ص)، همانند موضع گیری کافران در برابر رسولان پیشین
ما یقال لک إلاّ ما قد قیل للرسل من قبلک
2 - تشابه موضع گیری های مخالفان پیامبران در طول تاریخ
ما یقال لک إلاّ ما قد قیل للرسل من قبلک
3 - تسلی خداوند به پیامبر(ص)، در برابر موضع گیری خصمانه و سخنان آزاردهنده مشرکان
ما یقال لک إلاّ ما قد قیل للرسل من قبلک
از این که خداوند با پیامبر از تبلیغات سوء مخالفان دین علیه پیامبرانشان، سخن می گوید مطلب بالا استفاده می شود.
4 - تمامی فرستادگان الهی، با مخالفت ها و تبلیغات سوء علیه ایشان، مواجه بودند.
ما یقال لک إلاّ ما قد قیل للرسل من قبلک
5 - مبارزه تبلیغاتی و گفتاری، شیوه رایج مخالفان در برابر رسولان الهی
ما یقال لک إلاّ ما قد قیل للرسل من قبلک
6 - همانندی و همسویی دعوت فرستادگان الهی، در طول تاریخ
ما یقال لک إلاّ ما قد قیل للرسل من قبلک
از تشابه موضع گیری مخالفان دین به دست می آید که حرکت پیامبران در جهتی واحد بوده است.
7 - تبلیغ پیام الهی، نیازمند تحمل دشواری ها و مشکلات
ما یقال لک إلاّ ما قد قیل للرسل من قبلک
8 - تحمل پذیر شدن مشکلات، در نتیجه توجه انسان به تاریخ و مشکلات دیگران
ما یقال لک إلاّ ما قد قیل للرسل من قبلک
9 - پروردگار، هم دارای بخشایش و هم دارای عقابی دردناک است.
إنّ ربّک لذو مغفرة و ذو عقاب ألیم
10 - مقام پروردگار، مقتضی جامعیت و برخورداری از بخشایش و جزادهی
إنّ ربّک لذو مغفرة و ذو عقاب ألیم
11 - حق گرایان برخوردار از مغفرت الهی، و ملحدان و حق ناپذیران رویارو با مجازات دردناک او
مایقال لک إلاّ ما قد قیل للرسل ... إنّ ربّک لذو مغفرة
در آیات پیشین، قرآن پیامی حق معرفی شده است که ملحدان با ایجاد شبهه در آن سعی می کردند پیامبر(ص) را مورد انکار قرار دهند. اکنون در این آیه خداوند به غفران و عقاب خود اشاره کرده که غفران منطبق بر حق گرایان و عقاب درباره ملحدان است.
12 - تمامی انسان ها ـ حتی پیامبران ـ نیازمند مغفرت و بخشش اند.
إنّ ربّک لذو مغفرة
بنابراین که «لذو مغفرة» برای حق گرایان باشد و با توجه به این که پیامبران در رأس حق گرایان قرار دارند، مطلب بالا استفاده می شود.
13 - عذاب دردناک و شدید، کیفر یاوه سرایی علیه رسولان الهی است.
ما قد قیل للرسل ... ذو عقاب ألیم
14 - امکان برخورداری مخالفان پیامبران، از مغفرت و آمرزش الهی (در صورت بازگشت و توبه)
إنّ ربّک لذو مغفرة
سیاق آیه با این معنا سازگار است که نوید به مغفرت، نظر به کسانی دارد که در برابر آیات الهی، الحاد ورزیده و با پیامبر مخالفت کرده اند; ولی راه بازگشت بر آنان باز است.
15 - مغفرت و بخشایش خداوند، مقدم بر مجازات و عقوبت او
إنّ ربّک لذو مغفرة و ذو عقاب ألیم
16 - توجه به رحمت گسترده و عقاب شدید خداوند، زمینه ساز بازگشت انسان از مخالفت با حق
إنّ ربّک لذو مغفرة و ذو عقاب ألیم
چنانچه جمله «إنّ ربک ...» مربوط به مخالفان پیامبران باشد، از توجه دادن خداوند به مغفرت و عقاب خویش، مطلب بالا استفاده می شود.
17 - بشارت و انذار، روش هدایتی و تربیتی قرآن
إنّ ربّک لذو مغفرة و ذو عقاب ألیم
18 - تشویق به اصلاح، مقدم بر انذار و بیم دادن از خطا در روش تربیتی قرآن
إنّ ربّک لذو مغفرة و ذو عقاب ألیم
آمرزش:
مشمولان آمرزش 11
اذیت:
اذیت زبانی 3
اسلام:
تاریخ صدر اسلام 1
انبیا:
آثار توبه مخالفان انبیا 14; تاریخ انبیا 1، 2، 4، 5، 6; جوسازی علیه انبیا 4; جوسازی مخالفان انبیا 4; روش برخورد با انبیا 1، 4; روش برخورد مخالفان انبیا 5; زمینه آمرزش مخالفان انبیا 14; کیفر یاوه گویی علیه انبیا 13; مبارزه با انبیا 5; مخالفت با انبیا 4; نیازهای معنوی انبیا 12; هماهنگی انبیا 6; هماهنگی مخالفان انبیا 1، 2
انسان:
نیازهای معنوی انسان 12
تربیت:
انذار در تربیت 17، 18; بشارت در تربیت 17; تشویق در تربیت 18; روش تربیت 17، 18
توبه:
زمینه توبه 16
حق:
زمینه حق پذیری 16; کیفر حق ناپذیران 11
حق طلبان:
آمرزش حق طلبان 11; فضایل حق طلبان 11
خدا:
آثار ربوبیت خدا 10; آمرزشهای خدا 9، 11، 12; تقدم آمرزشهای خدا 15; زمینه آمرزشهای خدا 10; زمینه کیفرهای خدا 10; کیفرهای خدا 9، 11، 15
دین:
صبر در تبلیغ دین 7; مشکلات تبلیغ دین 7
ذکر:
آثار ذکر تاریخ 8; آثار ذکر رحمت خدا 16; آثار ذکر کیفرهای خدا 16
سختی:
روش تسهیل سختی 8
عذاب:
عذاب دردناک 13; مراتب عذاب 13; موجبات عذاب 13
کافران:
کیفر کافران 11
کیفر:
کیفر دردناک 9; مراتب کیفر 9، 11، 16
محمد(ص):
اذیت محمد(ص) 3; دلداری به محمد(ص) 3; روش برخورد با محمد(ص) 1
مشرکان:
اذیتهای مشرکان صدراسلام 3; روش برخورد مشرکان صدراسلام 1; کیفر مشرکان 11
نیازها:
نیاز به آمرزش 12
هدایت:
روش هدایت 17
تصاویر ضمیمه
