تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نمل – آیه 72 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قُلْ عَسَی أَن یَکُونَ رَدفَ لَکُم بَعْضُ الَّذی تَسْتَعْجِلُونَ

بگو: شاید بخشی از آن [عذابی] که شتاب در آن را طلب می کنید، در پی شما باشد.

1 - مأموریت پیامبر(ص) برای ابلاغ تهدید خداوند به کافران، مبنی بر نزدیک بودن عذاب دنیایی آنان

قل عسی أن یکون ردف لکم بعض الذی تستعجلون

تعبیر «ردف لکم» (در پی شما است) کنایه از قریب الوقوع بودن مجازات کافران می باشد. گفتنی است که «الذی تستعجلون» هم شامل عذاب دنیوی می شود و هم عذاب اخروی. بنابراین عبارت «بعض الذی» نشانگر عذاب دنیایی خواهد بود.

2 - عذاب دنیوی، تنها بخشی از مجازات های الهی برای کافران است، نه همه آن.

ردف لکم بعض الذی تستعجلون

قید «بعض» می رساند که همه وعیدهای الهی در حق کافران، در این دنیا اعمال نمی شود; بلکه آنچه در این جا اعمال می شود، تنها جزئی از مجازات ها است و بقیه برای جهان آخرت می ماند.

3 - تقدیر کیفر اخروی برای کافران، علاوه بر کیفر دنیوی آنان

ردف لکم بعض الذی تستعجلون

همان طور که گفته شد، قید «بعض الذی...» می رساند که عذاب دنیوی تنها بخشی از مجازات های الهی است که در حق کافران اعمال می شود و آنان باید در انتظار کیفرهای اخروی نیز باشند.

4 - نظام کیفری خداوند، دارای حساب و برنامه ای معین

ردف لکم بعض الذی تستعجلون

از عبارت «ردف لکم بعض...» استفاده، می شود که مجازات های الهی بدون محاسبه صورت نمی گیرد; بلکه دارای برنامه ای دقیق است که طبق آن مرحله به مرحله اعمال می شود.

5 - باز بودن راه توبه برای کافران و امکان تغییر سرنوشت آنان و رفع عذاب از آنها

قل عسی أن یکون ردف لکم بعض الذی تستعجلون

واژه «عسی» ـ که برای ترجی و به معنای شاید است ـ می رساند که عذاب تقدیر شده، قضای حتمی الهی نیست و امکان دارد که در نتیجه تحول فکری و عملی (ایمان) کافران، این برنامه تغییر کند.

6 - تهدید کافران به نزدیک بودن بخشی از عذاب دنیوی وعده داده شده به آنان

ردف لکم بعض الذی تستعجلون

مراد از «الذی تستعجلون» می تواند تنها عذاب دنیایی باشد. بنابراین «بعض الذی تستعجلون»; یعنی، بخشی از آن عذاب که خواستار شتاب آن هستید، در پی شما است.

توبه

آثار توبه 5

خدا

ابلاغ تهدیدها خدا 1; عذابهای خدا 2; کیفرهای خدا 4; مقدرات خدا 3; وعده های خدا 6

عذاب

اقسام عذاب 2; عوامل رفع عذاب 5

کافران

تغییر فرجام کافران 5; توبه کافران 5; عذاب اخروی کافران 3; عذاب دنیوی کافران 1، 2، 3، 6; نزدیکی عذاب کافران 1، 6

محمد(ص)

رسالت محمد(ص) 1

نظام کیفری 4