تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نمل – آیه 21 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذَابًا شَدیدًا أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَیَأْتِیَنِّی بسُلْطَانٍ مُّبینٍ

قطعاً او را به سختی عذاب می کنم یا سرش را می برم و یا باید حتماً [برای غیبت خود] دلیلی روشن برای من بیاورد.

1 - تصمیم سلیمان(ع) به مجازات سخت هدهد در صورت عدم ارائه دلیلی قابل قبول بر غیبت خویش

لأُعذّبنّه عذابًا شدیدًا ... أو لیأتینّی بسلطـن مبین

«سلطان» به معنای حجت و برهان است و «سلطان مبین»; یعنی، دلیل روشن و قانع کننده.

2 - شکنجه یا مرگ (بریدن سر)، مجازات تخلف بی دلیل از مقررات سپاه سلیمان

أم کان من الغائبین . لأُعذّبنّه عذابًا شدیدًا أو لأاْذبحنّه

3 - تخلّف بی دلیل از مقررات ارتش، گناهی بزرگ و نابخشودنی

أم کان من الغائبین . لأُعذّبنّه ... أو لأاْذبحنّه

4 - لزوم تعیین کیفرهای سخت تا مرز مرگ، برای متخلفان از مقررات ارتش

أم کان من الغائبین لأُعذّبنّه عذابًا شدیدًا أو لأاْذبحنّه

5 - اهتمام شدید سلیمان(ع) به برقراری نظم و انضباط کامل در سپاه خویش

أم کان من الغائبین ... أو لأاْذبحنّه

6 - اهمیت نظم و انضباط در نیروهای نظامی

أم کان من الغائبین . لأعذّبنّه عذابًا شدیدًا أو لأاْذبحنّه

7 - مسؤولیت مهم هدهد در سپاه سلیمان(ع)

أم کان من الغائبین . لاُعذّبنّه عذابًا شدیدًا أو لأاْذبحنّه

احتمال می رود در نظر گرفتن مجازات سخت برای تخلف هدهد، از آن جهت باشد که وی دارای مسؤولیتی مهم بود و نمی بایست پست خود را ترک می کرد.

8 - اعلام سلیمان(ع) به بخشودن هدهد، در صورت آوردن دلیلی روشن و قابل قبول برای غیبت خود

لأُعذّبنّه ... أو لیأتینّی بسلطـن مبین

9 - لزوم اعطای فرصت به متخلف برای دفاع از خود

لأُعذّبنّه ... أو لیأتینّی بسلطـن مبین

حقوق

حق دفاع 9

خود

اهمیت دفاع از خود 9

سپاه

اهمیت نظم در سپاه 5، 6

سلیمان(ع)

روش برخورد سلیمان(ع) 1، 8; سپاه سلیمان(ع) 7; قصه سلیمان(ع) 1 ، 8; نظام کیفری سلیمان(ع) 2; نظم سپاه سلیمان(ع) 5; ویژگیهای فرماندهی سلیمان(ع) 5

عصیان

عصیان از قوانین نظامی 3; کیفر عصیان از قوانین نظامی 2، 4

گناه

گناهان کبیره 3; گناه نابخشودنی 3

گناهکاران

روش برخورد با گناهکاران 9; فرصت به گناهکاران 9

مجرمان

فرصت به مجرمان 9

هدهد

عذر مقبول هدهد 8; کیفر هدهد 1; نقش هدهد 7