تفسیر آیات قرآن کریم – سوره عنکبوت – آیه 21 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یُعَذِّبُُ مَن یَشَاء وَیَرْحَمُ مَن یَشَاء وَإِلَیْهِ تُقْلَبُونَ

هر که را بخواهد عذاب می کند و هر که را بخواهد مشمول رحمت [خود] می سازد و فقط به سوی او بازگردانده می شوید.

1 - مردم در عالَم آخرت، دو گروه اند: گروهی مشمول عذاب اند و گروهی مشمول رحمت.

ثمّ اللّه ینشئ النشأة الأخرة إنّ اللّه علی کلّ شیء قدیر . یعذّب من یشاء و یرحم من یشاء

2 - مشمول عذاب و رحمت شدن، بستگی به مشیت خدا دارد.

یعذّب من یشاء و یرحم من یشاء

3 - عالم آخرت، عالم کیفر و رحمت است.

ثمّ اللّه ینشئ النشأة الأخرة ... یعذّب من یشاء و یرحم من یشاء

4 - ایجاد حالت ترس و امید در انسان ها، از روش های هدایتی قرآن است.

یعذّب من یشاء و یرحم من یشاء

این که عذاب و رحمت را خداوند، بسته به مشیت خود دانسته است، احتمال دارد به منظور یاد شده باشد.

5 - بازگشت همه انسان ها، تنها، به خداوند است.

و إلیه تقلبون

«قلب» (ریشه «تقلبون») به معنای «بازگرداندن چیزی از جهتی به جهتی» است. با توجّه به معنای لغوی آن، «تقلبون»، به معنای «ترجعون» است.

6 - بازگشت انسان ها به خدا، قهری و گریزناپذیر است.

و إلیه تقلبون

انسان

انسان ها در آخرت 1; فرجام انسان 5

بازگشت به خدا 5

حتمیت بازگشت به خدا 5 6

ترس

ترس و امیدواری 4

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 5

خدا

آثار مشیت خدا 2

رحمت

رحمت اخروی 3; مشمولان رحمت اخروی 1; منشأ رحمت 2

عذاب

مشمولان عذاب اخروی 1; منشأ عذاب 2

کیفر

کیفر اخروی 3

هدایت

روش هدایت 4