تفسیر آیات قرآن کریم – سوره عنکبوت – آیه 22 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَمَا أَنتُم بمُعْجِزینَ فِی الْأَرْضِ وَلَا فِی السَّمَاء وَمَا لَکُم مِّن دُونِ اللَّهِ مِن وَلِیٍّ وَلَا نَصِیرٍ

و شما نه در زمین و نه در آسمان نمی توانید [از سلطه خدا] بگریزید و شما به جای خدا نه کارگزاری دارید و نه یاوری.

1 - انسان ها، هیچ گاه، قدرت ناتوان کردن خداوند را ندارند.

و ما أنتم بمعجزین فی الأرض و لا فی السماء

2 - آسمان و زمین، تحت قدرت قاهر خداوندی است.

و ما أنتم بمعجزین فی الأرض و لا فی السماء

«ما أنتم بمعجزین» کنایه از این است که او، توان بیشتری دارد و شما، نمی توانید از قدرت او، فرار کنید.

3 - کافرانی که پیامبر(ص)، را تکذیب کردند، هیچ گریزی از قدرت خداوند ندارند.

و إن تکذّبوا ... و ما أنتم بمعجزین فی الأرض

4 - در عالَم آخرت، جز خداوند، هیچ یار و مددکاری نیست.

و ما لکم من دون اللّه من ولیّ و لا نصیر

5 - ولیّ مطلق، در عالم آخرت، فقط خداوند است.

و ما لکم من دون اللّه من ولیّ و لا نصیر

6 - کافران تکذیب کننده، در عالم آخرت، بی یار و یاورند.

و إن تکذّبوا ... و ما لکم من دون اللّه من ولیّ و لانصیر

7 - خداوند، انسان ها را تشویق می کند که او را یار و ولیّ، بگیرند و نه فرودستانش را.

و ما لکم من دون اللّه من ولیّ و لا نصیر

8 - انسان ها، دارای گرایشی درونی به قدرتی برتر جهت انتخاب ولیّ و یاورند.

و ما لکم من دون اللّه من ولیّ و لانصیر

نفی مطلق غیرخدا برای ولایت و یاوری، مبتنی بر وجود خصلت یارطلبی و اتکا به ولیّ برتر است.

آخرت

بی یاوری در آخرت 4; ولایت در آخرت 5

آسمان

حاکم آسمان 2

استمداد

تشویق به استمداد از خدا 7

انسان

عجز انسان 1; گرایشهای انسان 8

خدا

احاطه خدا 3; امدادهای اخروی خدا 4; تشویقهای خدا 7; عاجز کردن خدا 1; قدرت خدا 2; ولایت خدا 5، 7

زمین

حاکم زمین 2

کافران

بی یاوری اخروی کافران 6

گرایشها

گرایش به قدرت برتر 8

محمد(ص)

مکذبان محمد(ص) 3

یاور

ملاک یاور 8