تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نمل – آیه 14 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَجَحَدُوا بهَا وَاسْتَیْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا فَانظُرْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسدینَ

و آنها را از روی ظلم و برتری جویی انکار کردند در حالی که قلب هایشان به آنها یقین داشت; پس بنگر که عاقبت مفسدان چگونه بود!.

 

1 - انکار معجزات الهی، از سوی فرعونیان با وجود یقین درونی به حقانیت آن

 

و جحدوا بها و استیقنتها أنفسهم

«جَحْد» (مصدر «جحدوا») به معنای نفی و انکار کردن است. «استیقان» (مصدر «إستیقنت») معادل «إیقان» و جمله «استیقنتها أنفسهم» حال برای ضمیر فاعل در «جحدوا» است; یعنی، در حالی که جان های آنان به الهی بودن آیات یقین داشت باز آنها را انکار کردند.

 

2 - آیات الهی، روشن و قابل درک برای همه جان ها و وجدان ها، حتی حق ستیزترین انسان ها

 

فلمّا جاءتهم ءایـتنا مبصرة ... و جحدوا بها و استیقنتها أنفسهم

 

3 - روحیه ستمگری و جاه طلبی فرعونیان، عامل موضع گیری آنان در برابر آیات الهی

 

و جحدوا بها... ظلمًا و علوًّا

 

4 - پیام و رسالت پیامبران الهی، ناسازگار با روحیه ظلم و جاه طلبی

 

و جحدوا بها و استیقنتها أنفسهم ظلمًا و علوًّا

 

5 - توصیه الهی به تأمل در سرنوشت تباه فرعونیان

 

فانظر کیف کان عـقبة المفسدین

 

6 - اضمحلال شکوه و شوکتِ مفسدان جاه طلب تاریخ، شایان عبرت و درس آموزی

 

کیف کان عـقبة المفسدین

 

7 - فرعونیان، مردمی فسادگر

 

فانظر کیف کان عـقبة المفسدین

8 - ظلم و جاه طلبی، فسادگری است.

ظلمًا و علوًّا . فانظر کیف کان عـقبة المفسدین

 

9 - فسادگری، ریشه بلاها و تباهی های جامعه فرعونی

 

فانظر کیف کان عـقبة المفسدین

 

10 - مفسدان، دارای فرجامی شوم

 

فانظر کیف کان عـقبة المفسدین

 

11 - «عن أبی عمرو الزبیری عن أبی عبداللّه قال: قلت له أخبرنی عن وجوه الکفر فی کتاب اللّه قال: الکفر فی کتاب اللّه علی خمسة أوجه: فمنها کفر الجحود علی معرفة و هو أن یجحد الجاحد و هو یعلم أنّه حق قد استقر عنده و قد قال اللّه عزّوجلّ: «و جحدوا بها و استیقنتها أنفسهم ظلماً و علوّاً»;(1)

 

از ابوعمر زبیری نقل شده که گفت: به امام صادق(ع) عرض کردم: مرا از اقسام کفر ـ که در کتاب خدا آمده است ـ خبر ده؟ فرمود: کفر در کتاب خدا بر پنج قسم است: یکی از آنها کفر انکاری است با وجود شناخت و آن این است که انکارکننده چیزی [از آیات الهی] را منکر شود در حالی که می داند آن چیز حتماً حق است. خداوند عزّوجلّ فرموده است: «و جحدوا بها و استیقنتها أنفسهم ظلماً و علوّاً»...».

آیات خدا

تکذیب آیات خدا 11; سهولت فهم آیات خدا 2; عوامل تکذیب آیات خدا 3; وضوح آیات خدا 2

انبیا

تعالیم انبیا 4; ظلم ستیزی انبیا 4

بلایا

منشأ بلایا 9

جامعه

آسیب شناسی اجتماعی 9; عوامل انحطاط جامعه 9

جاه طلبان

افساد جاه طلبان 8

جاه طلبی

موانع جاه طلبی 4

خدا

توصیه های خدا 5

روایت 11

ظالمان

افساد ظالمان 8

عبرت

عوامل عبرت 6

فرعونیان

آثار جاه طلبی فرعونیان 3; آثار ظلم فرعونیان 3; افساد فرعونیان 7; عوامل حق ناپذیری فرعونیان 3; لجاجت فرعونیان 1; مطالعه فرجام فرعونیان 5; یقین فرعونیان 1

فساد

آثار فساد 9

کفر

اقسام کفر 11

مفسدان

زوال قدرت مفسدان 6; عبرت از فرجام مفسدان 6; فرجام شوم مفسدان 10

موسی(ع)

تکذیب معجزه موسی(ع) 1; حقانیت معجزه موسی(ع) 1

پی نوشت ها :

1. کافی، ج 2، ص 389، ح 1; نورالثقلین، ج 4، ص 75، ح 8.