تفسیر آیات قرآن کریم- سوره محمد(ص)- آیه8 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَالَّذینَ کَفَرُوا فَتَعْسًا لَّهُمْ وَأَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ

و کسانی که کفر ورزیدند برایشان نگون ساری خواهد بود و [خداوند] اعمالشان را تباه می سازد.

1- کافران، مورد نفرین خداوند و گرفتار ذلّت و خواری

و الذین کفروا فتعسًا لهم

واژه «تعساً» (به معنای لغزیدن و به رو در افتادن) نشانگر ذلّت و خواری است.

2- فرجام نهایی کافران، به رو افتادن در خاکِ مذلت و از دست دادن تلاش ها است.

و الذین کفروا فتعسًا لهم و أضلّ أعمـلهم

بنابراین که جمله «فتعساً لهم» خبریه باشد و با توجه به این که «تعس» به معنای به رو در افتادن است ـ که حاکی از نهایت ذلت است ـ مطلب بالا استفاده می شود.

3- ذلت و ناکامی نهایی کافران، نویدی به مؤمنان مجاهد

و الذین کفروا فتعسًا لهم و أضلّ أعمـلهم

با توجه به ارتباط آیات ـ که جهت گیری اصلی آن، دعوت از مؤمنان به جهاد در راه خدا علیه کافران است ـ از جمله «فتعساً...» مطلب بالا استفاده می شود.

4- کفر، موجب سقوط انسان و از بین رفتن اعمال نیک وی *

و الذین کفروا فتعساً لهم و أضلّ أعمـلهم

برداشت بالا بدان احتمال است که «أضلّ أعمالهم» نظر به حبط عمل داشته باشد; یعنی، اگر کافران عمل نیکی هم داشته باشند، پس از مرگ به کار آنان نخواهد آمد.

انحطاط

عوامل انحطاط 4

بشارت

بشارت ذلت کافران 3

شخصیت

آسیب شناسی شخصیت 4

عمل

عوامل حبط عمل 4

کافران

حبط عمل کافران 2; ذلت کافران 1، 2; فرجام کافران 2; نفرین بر کافران 1

کفر

آثار کفر 4

مؤمنان

بشارت به مؤمنان 3

مجاهدان

بشارت به مجاهدان 3

نفرین خدا

مشمولان نفرین خدا 1