تفسیر آیات قرآن کریم- سوره محمد(ص)- آیه30 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
وَلَوْ نَشَاء لَأَرَیْنَاکَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُم بسیمَاهُمْ وَلَتَعْرِفَنَّهُمْ فِی لَحْنِ الْقَوْلِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ أَعْمَالَکُمْ
و اگر بخواهیم آنان را به تو نشان می دهیم که با نشانه هایشان آنها را بشناسی و بی شک تو ایشان را در آهنگ گفتارشان می شناسی و خداوند کارهای شما را می داند.
1- خداوند، قادر به معرفی دقیق منافقان به پیامبر(ص)
و لو نشاء لأرینـکهم فلعرفتهم بسیمـهم
2- خداوند، قادر به ظاهر ساختن علایمی در وجود منافقان، برای رسوا کردن آنان
و لو نشاء لأرینـکهم فلعرفتهم بسیمـهم
«سیما» به معنای علامت و نشانه است.
3- تعلّق مشیت الهی بر ستّاریت و رسوا نساختن خلق، حتّی منافقان
و لو نشاء لأرینـکهم
«لو» برای امتناع است و می رساند گرچه خداوند، قادر بر افشای چهره منافقان است; اما مشیتش به آن تعلق نگرفته است.
4- تأکید خداوند، بر توانایی پیامبر(ص) به شناخت منافقان از آهنگ سخنشان
و لتعرفنّهم فی لحن القول
از جمله معانی «لحن القول»، آهنگ سخن است.
5- امکان شناسایی منافقان و بیماردلان از لحن گفتار آنان
و لتعرفنّهم فی لحن القول
6- روحیات و خصلت های درونی انسان، دارای ظهوری آشکار در سبک گفتار وی
و لتعرفنّهم فی لحن القول
خداوند با تأکید بیان کرده است که: می توان منافقان را از شکل و محتوای سخنشان شناخت، از این سخن معلوم می شود که منافق، با تمام تلاش برای پنهان داشتن اسرار خود، ناخود آگاه سرّ درونش بر شیوه گفتارش تأثیر می گذارد.
7- گفتار مرموز و نیشدار درباره دین، نشانه نفاق و بیماردلی
و لتعرفنّهم فی لحن القول
«لحن القول»، به معنای آهنگ گفتار و نیز استعارات و کنایه هایی است که در بد جلوه دادن و مخدوش کردن موضوع، تأثیر دارد. خداوند، این گونه سخن گفتن را وسیله ای برای رسوایی منافقان، معرفی کرده است.
8- خداوند، پوشاننده اسرار آدمیان و آنان خود فراهم آورنده زمینه رسوایی خویش*
و لتعرفنّهم فی لحن القول
از عبارت «و لو نشاء...»، مشیت الهی بر ستّاریت استفاده می شود و از عبارت «لحن القول» نیز نقش خود انسان در شناخته شدن درونش بهوسیله دیگران، قابل برداشت است.
9- آگاهی خداوند، بر تمامی اعمال خلق
و اللّه یعلم أعمـلکم
10- علم الهی به تمامی اعمال خلق، هشداری به بیماردلان منافق و نویدی به اهل ایمان
و اللّه یعلم أعمـلکم
یادآوری علم فراگیر الهی بر تمامی اعمال خلق ـ چه مؤمن و چه منافق ـ در حقیقت هشداری است به منافقان که سرانجام، کیفر اعمال خود را خواهند دید و نویدی است به مؤمنان که صبر و مقاومت شان بر طریق ایمان، از دید خداوند مخفی نیست.
11- لزوم هشیاری جامعه اسلامی، نسبت به خطرها و توطئه های بیماردلان و منافقان علیه دین
و لتعرفنّهم فی لحن القول
با توجه به این که خداوند، در آیات گذشته به روحیات، خصلت ها، موضع گیری ها و توطئه گری های منافقان بیماردل پرداخته و در این آیه نیز مؤمنان را نسبت به شناخت آنان رهنمون ساخته است (و لتعرفنّهم فی لحن القول)، مطلب بالا قابل برداشت است.
اخلاق
نقش صفات اخلاقی 6
انسان
نقش انسان 8
خدا
آثار وسعت علم خدا 10; افشاگریهای خدا 2; ستاریت خدا 3، 8; علم خدا به اعمال 9، 10; قدرت خدا 1، 2; وسعت علم خدا 9
دین
طعن به دین 7
رسوایی
زمینه رسوایی 8
سخن
آثار سخن 6
مؤمنان
بشارت به مؤمنان 10
محمد(ص)
قدرت محمد(ص) 4; محمد(ص) و منافقان 4
مسلمانان
مسؤولیت مسلمانان 11
منافقان
افشای منافقان 1; توطئه منافقان 11; رسوایی منافقان 1، 2، 3; شناسایی منافقان 1، 4، 5; لحن سخن منافقان 4، 5; هشدار به منافقان 10
نفاق
نشانه های نفاق 7
هوشیاری
اهمیت هوشیاری 11
تصاویر ضمیمه
