تفسیر آیات قرآن کریم – سوره مؤمنون – آیه 52 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَإِنَّ هَذهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاتَّقُونِ

و همانا این امّتِ شما است، امّتی یگانه، و من پروردگار شمایم، پس از من پروا کنید.

 

1 - یکی بودن شیوه زندگی همه پیامبران، در بهره گیری سالم و حلال از نعمت های الهی، کردار نیک و پرستش خدای یگانه

 

یـأیّها الرسل کلوا من الطّیّبـت ... و إنّ هـذه أُمّتکم أُمّة وحدة و أنا ربّکم

«هـذه» اشاره به طریقه زندگی است که از سوی خدا به یکایک پیامبران توصیه شده بود (یا أیّها الرسل کلوا من الطّیّبات و اعملوا صالحاً). «أُمّة» نیز به معنای طریقه، شیوه و آیین است.

 

2 - احترام به آیین زندگی ترسیم شده از سوی خدا و پرهیز از ایجاد هر گونه تغییر و تبدیل در آن، توصیه خداوند به یکایک پیامبران

 

یـأیّها الرسل کلوا من الطّیّبـت ... و ان هذه أُمّتکم أُمّة وحدة و أنا ربّکم

آیه فوق، ادامه آیه قبل و جزء توصیه ای است که خداوند به یکایک پیامبران فرموده بود. بنابراین، با توجه به تأکیدهای متعدد که در آن است (حرف تأکید «إنّ»، اسم اشاره نزدیک «هـذه»، جملـه اسمیه و قید «أُمّة واحدة») معنای آن چنین می شود: ما به پیامبران یادآوری کردیم که این روش، تنها روشی است که باید در زندگی رعایت کنند و هرگونه ایجاد تغییر در آن، یا اتخاذ روشی غیر از آن، أکیداً ممنوع است و عذاب سختی در پی خواهد داشت (فاتقون).

 

3 - راه و رسم زندگی تعیین شده از سوی خدا برای پیامبران، راه و رسمی روشن و به دور از هر گونه، ابهام

 

و إنّ هـذه أُمّتکم أُمّة وحدة

به کارگیری اسم اشاره نزدیک (هـذه)، می تواند بیانگر مطلب یاد شده باشد.

 

4 - خدا، پروردگار آدمیان

 

و أنا ربّکم

 

5 - پرستش خدای یگانه، توصیه دیگر او به یکایک پیامبران

 

یـأیّها الرسل ... و إنّ هـذه ... و أنا ربّکم

 

6 - پیروی از شیوه زندگی پیامبران (استفاده از نعمت های الهی، داشتن کردار نیک و پرستش خدای یگانه) توصیه أکید خدا به یکایک امت ها

 

و إنّ هـذه أُمّتکم أُمّة وحدة و أنا ربّکم

برداشت های پیشین بر این اساس بود که مراد از ضمیرهای خطاب در کلمه های «أمّتکم»، «ربّکم» و «فاتّقون» پیامبران باشد. احتمال دیگر این است مقصود از این ضمیرها، پیروان هر یک از پیامبران باشد. در این صورت و با توجه به عطف این آیه به آیه قبل، معنای آن چنین می شود: ما همان گونه که شیوه زندگی را به یکایک پیامبران توصیه کردیم، به مردم نیز سفارش نمودیم که به آنان اقتدا کنند و از آیین آنان پیروی نمایند و از تغییر و تبدیل در آن و یا اتخاذ شیوه دیگری غیر از آن سخت بپرهیزند. گفتنی است که آیه بعدی، این احتمال را تقویت می کند.

 

7 - انحراف از خط مشی زندگی تعیین شده از سوی خدا، برانگیزاننده خشم الهی و درپی دارنده عذاب او

 

یـأیّها الرسل ... کلوا من الطّیّبـت ... و أنا ربّکم فاتّقون

 

8 - رهبانیت و زهدورزی های بی جا، ارتکاب اعمال ناشایست و شرک ورزی در عبادت، انحراف از طریقه پیامبران

 

یـأیّها الرسل کلوا من الطّیّبـت ... و إنّ هـذه أُمّتکم أُمّة وحدة و أنا ربّکم

 

9 - لزوم رعایت تقوا و پرهیز از نافرمانی خداوند

 

فاتّقون

امتها

توصیه به امتها 6

انبیا

انبیا و استفاده از طیبات 1; پیروی از انبیا 6; توحید عبادی انبیا 1; توصیه به انبیا 2، 5; روش زندگی انبیا3; سیره انبیا 1، 6; عبودیت انبیا 1; عمل صالح انبیا 1

انسان

مربی انسان ها4

تقوا

اهمیت تقوا 9

توحید

توصیه به توحید عبادی 5

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 4

خدا

اجتناب از عصیان خدا 9; تعالیم خدا 3; توصیه های خدا 2، 5، 6; ربوبیت خدا 4; زمینه غضب خدا 7

دین

انحراف از دین 7

رهبانیت

آثار رهبانیت 8

زندگی

احترام به آداب زندگی 2

زهد

آثار زهد بیجا 8

شرک

آثار شرک عبادی 8

عصیان

اجتناب از عصیان از خدا 9

عمل

آثار عمل ناپسند 8

عمل صالح

توصیه به عمل صالح 6

گمراهی

عوامل گمراهی 8

نعمت

استفاده از نعمت 6