تفسیر آیات قرآن کریم – سوره یس – آیه 52 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قَالُوا یَا وَیْلَنَا مَن بَعَثَنَا مِن مَّرْقَدنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَنُ وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ

می گویند: ای وای بر ما! چه کسی ما را از خوابگاهمان برانگیخت؟ این چیزی است که خدای رحمان وعده داده بود و رسولان راست گفته بودند.

 

1 - کافران به وقت زنده شدن و حضور به پیشگاه پروردگار، به شدت اظهار تأسف و حسرت می کنند.

 

إلی ربّهم ینسلون . قالوا یـویلنا

«یاویلنا» (ای وای بر ما) در جایی به کار می رود که حادثه ای مصیبت بار و تأسف آور، پدید آمده باشد و از آن اظهار تأسف شود.

 

2 - وضعیت کافران در روز رستاخیز، بسیار تأسف بار و حسرت آور خواهد بود.

 

قالوا یـویلنا

 

3 - وضعیت کافران در قیامت، آن چنان وخیم و تأسف بار خواهد بود که عالم قبر و برزخ را برای خود استراحت گاه خواهند دانست.

 

قالوا یـویلنا من بعثنا من مرقدنا

«مرقد» اسم مکان از «رقاد» (خواب) به معنای خواب گاه است. تعبیر کافران از قبرها به خوابگاه، می تواند به این جهت باشد که آنان، وضعیت خود را در قیامت آن چنان سخت می بینند که عالم برزخ و قبر را در مقایسه با آن، خوابگاه و محل استراحت خویش می خوانند.

 

4 - کافران در قیامت، از زنده شدن و بیرون آمدن شان از قبرها، بسیار شگفت زده خواهند شد.

 

قالوا یـویلنا من بعثنا من مرقدنا

برداشت یاد شده از آن جا است که استفهام (من) در آیه شریفه، برای تعجب استعمال شده است.

 

5 - کافران در قیامت، به درستی وعده های خداوند رحمان پی برده و به آن اعتراف خواهند کرد.

 

هـذا ما وعد الرحمـن

 

6 - برپایی قیامت و حسابرسی از بندگان، وعده الهی به انسان ها

 

هـذا ما وعد الرحمـن

 

7 - رحمان، از اوصاف و نام های خداوند

 

الرحمـن

 

8 - رحمانیت خداوند، مقتضی برپا کردن قیامت و حساب رسی از بندگان است.

 

هـذا ما وعد الرحمـن

برداشت یاد شده از یاد کردن خدا به صفت و نام «رحمان» ـ از میان دیگر اوصاف و نام های الهی ـ به دست می آید.

 

9 - کافران در قیامت، به صراحت و راست گفتاری رسولان الهی پی برده و به آن اعتراف خواهند کرد.

 

قالوا یـویلنا ... و صدق المرسلون

 

10 - عقیده به برپایی قیامت و حساب رسی از بندگان، از موضوعات دعوت رسولان الهی

 

من بعثنا من مرقدنا هـذا ما وعد الرحمـن و صدق المرسلون

 

11 - نادرست پنداشتن وعده الهی به برپایی قیامت و دروغگو دانستن پیامبران، کفر و از نشانه های کافران است.

 

الذین کفروا ... قالوا یـویلنا ... هـذا ما وعد الرحمـن و صدق المرسلون

 

12 - «عن أبی جعفر(ع) فی قوله: «یا ویلنا من بعثنا من مرقدنا» فإن القوم کانوا فی القبور، فلمّا قاموا حسبوا أنّهم کانوا نیامًا، قالوا «یا ویلنا من بعثنا من مرقدنا» قالت الملائکة «هـذا ما وعد الرحمان و صدق المرسلون»;(1)

 

از امام باقر(ع) درباره سخن خداوند که می فرماید: «یا ویلنا من بعثنا من مرقدنا...» روایت شده که فرمود: مردم که در قبراند; وقتی برمی خیزند می پندارند که در خواب بوده اند [ازاین رو] می گویند: «یا ویلنا من بعثنا من مرقدنا». فرشتگان می گویند: «هـذا ما وعد الرحمان و صدق المرسلون».

اسماوصفات

رحمان 7

اقرار

اقرار به صداقت انبیا 9

انبیا

تهمت دروغگویی به انبیا 11; دعوتهای انبیا 10

انسان

خروج انسان ها از قبر 4، 12

حسابرسی

زمینه حسابرسی اخروی 8; وعده حسابرسی اخروی 6

خدا

آثار تکذیب وعده های خدا 11; آثار رحمانیت خدا 8; تحقق وعده های خدا 12; حقانیت وعده های خدا 5; وعده های خدا 6

روایت 12

عقیده

عقیده به حسابرسی اخروی 10; عقیده به قیامت 10

قیامت

آثار تکذیب قیامت 11; اندوه در قیامت 2; اهوال قیامت 3; حسرت در قیامت 2; زمینه برپایی قیامت 8; ظهور حقایق در قیامت 5، 9; وعده قیامت 6

کافران

استراحتگاه کافران 3; اقرار اخروی کافران 5، 9; اندوه اخروی کافران 1; تعجب اخروی کافران 4; حسرت اخروی کافران 1; صفات کافران 11; کافران در عالم برزخ 3; کافران در قیامت 2، 3، 4

کفر

موجبات کفر 11

پی نوشت ها :

1. تفسیر قمی، ج 2، ص 216; نورالثقلین، ج 4، ص 388، ح 60.