تفسیر آیات قرآن کریم- سوره ق – آیه 28 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قَالَ لَا تَخْتَصِمُوا لَدَیَّ وَقَدْ قَدَّمْتُ إِلَیْکُم بالْوَعِید

[خداوند] می گوید: نزد من مخاصمه و جدال نکنید که همانا من پیش تر به شما وعده عذاب داده بودم.

1ـ مخاصمه شیطان و مشرکان با یکدیگر، در محکمه عدل الهی

قال قرینه ربّنا ما أطغیته ... قال لاتختصموا لدیّ

2ـ نهی الهی، از جدال شیطان و مشرکان با یکدیگر در محضر او

قال لاتختصموا لدیّ

3ـ هشدارهای الهی به انسان ها در دنیا، اتمام حجت او بر آنهااست.

کان فی ضلـل بعید ... و قد قدّمت إلیکم بالوعید

4ـ جدال مجرمان در قیامت، بی تأثیر برای تبرئه ایشان، با وجود اتمام حجت الهی بر آنان در دنیا

قال لاتختصموا لدیّ و قد قدّمت إلیکم بالوعید

5ـ انحراف و کفر انسان های دوزخی، ناشی از سوء اختیار خود آنان است; نه معلول عوامل جبری.

و قد قدّمت إلیکم بالوعید

تعبیر «قد قدّمت إلیکم بالوعید» بدان معنا است که بر گمراهان، قبلاً اتمام حجت شده است و دیگر مجالی برای جدال و تخاصم نیست. لازمه اتمام حجت و مجرم بودن فرد، این است که او مجبور نبوده و به سوء اختیار خود، علیه حجت الهی اقدام کرده است.

اختیار

آثار اختیار 5

انسان

اختیارات انسان 5

جهنمیان

کفر جهنمیان 5; گمراهی جهنمیان 5

خدا

اتمام حجت خدا 3، 4; نواهی خدا 2; نهی از مجادله در محضر خدا 2; هشدارهای خدا 3

شیطان

شیطان در قیامت 1; مجادله شیطان 2

عمل

آثار عمل ناپسند 5

قیامت

مجادله در قیامت 1

کفر

منشأ کفر 5

گمراهی

منشأ گمراهی 5

گناهکاران

اتمام حجت با گناهکاران 4; بی تأثیری مجادله گناهکاران 4; گناهکاران در قیامت 4

مشرکان

مجادله مشرکان 1، 2; مشرکان در قیامت 1