تفسیر آیات قرآن کریم- سوره ق – آیه 21 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَجَاءتْ کُلُّ نَفْسٍ مَّعَهَا سَائِقٌ وَشَهِیدٌ

و هر کسی می آید در حالی که با او سوق دهنده و شاهدی است.

1ـ حضور یکایک انسان ها در صحنه قیامت، همراه با دو مأمور پیش برنده و گواه

و جاءت کلّ نفس معها سائق و شهید

2ـ حرکت انسان در صحنه قیامت، با راهنمایی و فرمان ملائکه

معها سائق

بنابراین که «سائق» فرشته ای از فرشتگان باشد ـ و نه اعمال آدمی ـ برداشت یاد شده استفاده می شود.

3ـ هراس انسان در قیامت، از حضور در دادگاه عدل الهی*

و جاءت کلّ نفس معها سائق

برداشت یاد شده بدان احتمال است که تعبیر «سائق» و مأمور پیش برنده، از آن جهت یاد شده باشد که بی رغبتی و هراس انسان را، از حضور اختیاری در محکمه عدل الهی بنمایاند.

4ـ محاسبه کردار بندگان و جزا دهی به آنان، متّکی بر شهادت گواهان

کلّ نفس معها سائق و شهید

5ـ دو فرشته ثبت کننده اعمال آدمی در دنیا، همراهان وی در قیامت *

إذ یتلقّی المتلقّیان ... و جاءت کلّ نفس معها سائق و شهید

در آیات پیشین، سخن از فرشتگانی بود که مأمور ضبط کردار آدمیان بودند; اکنون در این آیه ممکن است تعبیر «سائق»، نظر به یکی از آن دو و تعبیر «شهید» ناظر به دیگری باشد.

انسان

انسان ها در قیامت 1، 2، 3; ترس اخروی انسان ها 3; گواهان اخروی انسان 1; هدایتگران اخروی انسان ها 2; همراهان اخروی انسان 5

ترس

ترس از حسابرسی اخروی 3

عمل

ملاک حسابرسی عمل 4; نقش گواهان عمل 4

قیامت

ویژگیهای قیامت 1

ملائکه

ملائکه ثبت عمل در قیامت 5; نقش ملائکه 2