تفسیر آیات قرآن کریم – سوره فاطر – آیه 5 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا وَلَا یَغُرَّنَّکُم باللَّهِ الْغَرُورُ

ای مردم! یقیناً وعده خداوند حقّ است پس مبادا این زندگی دنیا شما را فریب دهد و مبادا [شیطان ]فریبکار شما را به خدا مغرور کند.

1 - همه مردم از هر قشری، مخاطبان قرآن اند.

یـأیّها الناس اذکروا نعمت اللّه ... یـأیّها الناس

برداشت یاد شده از معنای لغوی «ناس» (مردم) و نیز تکرار آن در قسمت آغازین سوره، به دست می آید.

2 - وعده های خدا، حق و تخلف ناپذیر است.

إنّ وعد اللّه حقّ

3 - هشدار خداوند از فریفته شدن به زندگی دنیایی و زرق و برق آن

فلاتغرنّکم الحیوة الدنیا

4 - دنیا، زمینه فریب و لغزشگاه انسان

فلاتغرنّکم الحیوة الدنیا

5 - تکذیب پیامبران و انکار وعده های الهی، ناشی از دنیاطلبی و فریفتگی به زرق و برق آن است.

و إن یکذّبوک ... إنّ وعد اللّه حقّ فلاتغرنّکم الحیوة الدنیا

از تفریع «فلاتغرنّکم الحیاة الدنیا» بر جملات پیشین، برداشت یاد شده به دست می آید.

6 - هشدار خداوند از فریب خوردن به وسیله عوامل اغواگر (همچون شیطان) درباره خدا و لطف و بخشش او

و لایغرنّکم باللّه الغرور

«باء» در «باللّه» برای ملابست است که بر سر مضاف مقدر (مانند «بشأن اللّه») وارد شده است و مراد از «الغرور» ـ به قرینه آیه بعد ـ شیطان می باشد. طبق نظر مفسران، مقصود از فریب خوردن درباره خدا، می تواند این باشد که شیطان انسان را به عفو و بخشش خداوند مغرور می سازد و او را به تکرار گناه، روی آوردن به متاع های دنیا و غفلت از آخرت سوق می دهد.

7 - شیطان، موجودی بسیار فریبکار

و لایغرنّکم باللّه الغرور

«غرور» صیغیه مبالغه و به معنای بسیار فریبکار است و به قرینه آیه بعد مقصود از آن شیطان می باشد.

8 - دین و معارف الهی، در معرض کج فهمی و تحریف معنوی با توطئه فریبکاران

و لایغرنّکم باللّه الغرور

برداشت یاد شده، به خاطر این نکته است که فریب خوردن انسان به وسیله فریبکاران درباره خداوند و دین او، می تواند با تحریف معارف الهی و معرفی نادرست آن صورت پذیرد.

انبیا

عوامل تکذیب انبیا 5

انسان

لغزشگاه انسان 4

خدا

حتمیت وعده های خدا 2; حقانیت وعده های خدا2; لطف خدا 6; هشدارهای خدا 3، 6

دنیا

نقش دنیا 4

دنیاطلبی

آثار دنیاطلبی 5; اهمیت ترک دنیاطلبی 3

دین

آسیب شناسی دینی 8; خطر بدفهمی دین 8; خطر تحریف دین 8

شیطان

اغواگری شیطان 6، 7; نقش شیطان 7

قرآن

عمومیت قرآن 1; مخاطبان قرآن 1

گمراهی

زمینه گمراهی 4

مکاران

نقش مکاران 8