تفسیر آیات قرآن کریم – سوره فاطر – آیه 4 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّن قَبْلِکَ وَإِلَی اللَّهِ تُرْجَعُ الأمُورُ

و اگر تو را تکذیب می کنند قطعاً پیش از تو هم رسولانی تکذیب شده اند و همه امور به خدا بازگردانده می شود.

1 - مشرکان صدراسلام، رسالت پیامبر(ص) را انکار نموده و او را به دروغ گویی متهم کردند.

و إن یکذّبوک

2 - انکار رسالت پیامبران و متهم کردن آنان به دروغ گویی، سابقه دار در تاریخ بشر

و إن یکذّبوک فقد کذّبت رسل من قبلک

3 - اندوه پیامبر(ص)، به خاطر تکذیب شدنش از سوی کافران و مشرکان لجوج در صدراسلام

و إن یکذّبوک فقد کذّبت رسل من قبلک

از آهنگ آیه شریفه استفاده می شود که پیامبر(ص)، به خاطر تکذیب شدنش اندوهگین بود. ازاین رو برخی از مفسران جواب شرط «إن یکذّبوک» را محذوف و چنین دانسته اند: «إن یکذّبوک فلاتحزن و اصبر اذ قد کذّب رسل من قبلک».

4 - دلداری خداوند به پیامبر(ص)، در برابر مخالفت ها و دشمنی های کافران و مشرکان لجوج

و إن یکذّبوک فقد کذّبت رسل من قبلک

یادآوری تکذیب شدن پیامبران گذشته برای رسول اکرم(ص)، می تواند به منظور دلداری ایشان و توصیه به صبر و پایداری به آن حضرت باشد.

5 - ترغیب پیامبر(ص) از سوی خداوند به صبر و پایداری در انجام رسالت خویش، به رغم تکذیب و مخالفت کافران و مشرکان

و إن یکذّبوک فقد کذّبت رسل من قبلک

6 - بازگشت همه امور تنها به خداوند است.

و إلی اللّه ترجع الأُمور

7 - توجه به اعتقاد به بازگشت همه امور به خداوند، موجب پایداری و استقامت در راه خدا

و إن یکذّبوک ... و إلی اللّه ترجع الأُمور

یاد آوری این حقیقت که همه امور به خدا بازمی گردد ـ پس از بیان تکذیب رسالت پیامبران از سوی کافران و استقامت و پایداری آنان ـ می تواند اشاره به مطلب یاد شده باشد.

استقامت

تشویق به استقامت 5; عوامل استقامت 7

اسلام

تاریخ صدر اسلام 1، 3

امور

فرجام امور 6

انبیا

تاریخ انبیا 2; تکذیب انبیا 2; تهمت دروغگویی به انبیا 2

بازگشت به خدا 6

خدا

تشویقهای خدا 5

ذکر

آثار ذکر بازگشت به خدا 7

صبر

تشویق به صبر 5; عوامل صبر 7

کافران

دشمنی کافران 4; لجاجت کافران صدراسلام 3

محمد(ص)

تشویق محمد(ص) 5; تهمت دروغگویی به محمد(ص) 1; دشمنان محمد(ص) 4; دلداری به محمد(ص) 4; عوامل اندوه محمد(ص) 3; لجاجت مکذبان محمد(ص) 3; مکذبان محمد(ص) 1

مشرکان

تهمتهای مشرکان صدراسلام 1; دشمنی مشرکان 4; لجاجت مشرکان صدراسلام 3